Οι διαπροσωπικές σχέσεις των οριακών ασθενών είναι ασταθείς και έντονες (1) ενώ χαρακτηρίζονται από εναλλαγές μεταξύ ακραίων περιπτώσεων της εξιδανίκευσης και της υποτίμησης (2). Ο κόσμος του/της οριακού/-κής όπως αυτός ενός μικρού παιδιού ειναι χωρισμένος σε καλούς και κακούς. Σε οποιαδήποτε στιγμή κάποιος ειναι είτε ‘καλός’ είτε ‘διαβολικός’, δεν υπάρχει ενδιάμεσο, μαύρο η άσπρο δεν υπάρχει γκρι. Φίλοι, σύντροφοι, γονείς, αδέρφια και ψυχοθεραπευτές μπορεί να εξιδανικευτουν την μια μέρα και να υποτιμηθούν την επόμενη. Όταν ένα εξιδανικευμένο πρόσωπο τελικά απογοητεύσει (οπως όλοι θα απογοητεύσουμε αργά ή γρήγορα) ο οριακός ασθενης είτε θα απορρίψει οριστικά το είδωλο του η θα απορρίψει τον εαυτό του για να διατηρήσει την εικόνα του “απόλυτα καλού” άλλου. Αυτού του είδους η συμπεριφορά, το λεγόμενο splitting, ειναι ο κυρίαρχος μηχανισμός άμυνας που χρησιμοποιεί ο οριακός. Πρόκειται για την άκαμπτη διχοτόμηση θετικών και αρνητικών σκέψεων και πράξεων για τον εαυτό και τους αλλους, με ανικανότητα σύνθεσης αυτών των συναισθημάτων.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να βιώσουν δυο διαφορετικά αισθήματα τη ίδια στιγμή ενώ οι οριακοι αμφιταλαντεύονται ανάμεσα σε ακραία συναισθηματα, συναισθηματικές καταστάσεις. Μέσω του splitting ο οριακός/η μπορεί χωρίς άγχος να θαυμάζει το καλό ας πούμε άντρα της χωρίς επιφύλαξη ενώ οι αρνητικές πλευρές του απουσιάζουν. Απο την άλλη απεχθάνεται χωρίς ενοχές τον κακό άντρα της και εξοργίζεται μαζί του ενώ για τωρα οι θετικές του πλευρές απουσιάζουν. Νιώθοντας συνέχεια θύμα των άλλων ο οριακός ασθενής απεγνωσμένα αναζητά νέες σχέσεις, ακόμα και κακοποιητικές για αυτούς,καθότι ειναι προτιμότερες απο την ανυπόφορη για τον οριακό ασθενή αίσθηση της μοναξιάς. Από την μία η διατήρηση απόστασης απειλεί με μια αίσθηση εγκατάλειψης, από την άλλη όμως η υπερβολική οικειότητα απειλεί τον οριακό ασφυκτικά. Σε καθεμία απο αυτές τις περιπτώσεις ο οριακός αντιδρά έντονα. Σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης αναπηδά απο εξαρτητικη προσκόλληση σε θυμωμένους χειρισμούς, απο εκφράσεις ευγνωμοσύνης σε παράλογο μίσος. Αυτό ειναι και ένα απο τα βασικά χαρακτηριστικά του οριακού ανθρώπου: οι ξέφρενες προσπάθειες του ατόμου να αποφύγει πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη (3).
Ένα ακομα χαρακτηριστικό του οριακού ανθρώπου ειναι η παρορμητικότητα (4) σε τουλάχιστον δυο πεδία συμπεριφορών με αυτοκαταστροφική χροιά (χρήση ναρκωτικών, σεξουαλικη ελευθεριότητα, τζόγος, βουλιμία, υπερφαγία, ανορεξία, κλεπτομανια, κλπ). Άλλο χαρακτηριστικό είναι η συναισθηματική ανισορροπία (5) δηλαδή, αλλαγές στο συναίσθημα απο το σημείο αναφοράς ή σύνηθες συναίσθημα σε καταθληψη, οργή, άγχος που διαρκεί απο λίγες ώρες ως και σπανιότερα μερικές μέρες. Επίσης μπορεί να εκδηλώσει ακατάλληλο έντονο θυμό χωρίς έλεγχο, π.χ. συχνές εκδηλώσεις θυμού, συνεχόμενο θυμό, ή και επαναλαμβανόμενους τσακωμούς με σωματική βία. Επίσης μπορεί να υπάρχουν απειλές για αυτοκτονία (8-10% αυτοκτονούν) ή συμπεριφορές αυτοτραυματισμού (self mutilating), (6). Μπορεί να βιώνει και να παραπονιέται για χρόνια αισθήματα κενού (7) και βαθιάς μοναξιάς. Ακόμα πιθανόν έντονα και επίμονα ασταθής εικόνα ή αίσθηση του εαυτού [διατάραξη της ταυτότητας (8). Κάτω από έντονο στρες μπορεί να έχουν και σύντομα ψυχωτικά επεισόδια [παροδικός, σχετιζόμενος με στρες παρανοϊκός ιδεασμός ή σοβαρά διασχιστικά συμπτώματα (9).
Συμπερασματικά για να διαγνωστεί κάποιος ασθενείς ως οριακός θα πρέπει να παρουσιάζει τουλάχιστον σε πέντε από τα εννιά προηγούμενα χαρακτηριστικά. Σε επόμενο άρθρο θα εξεταστεί πως σύμφωνα με την θεωρία των αντικειμενοτρόπων σχέσεων οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια επιδρούν από την βρεφική/παιδική ηλικία και συντελούν στην διαμόρφωση της παθολογίας της προσωπικότητας του οριακού ασθενή.