Η μέθοδος Tomatis® είναι ένα σύστημα εκπαίδευσης της ακρόασης που σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε από το γάλλο ιατρό – ωτολαριγγολόγο Alferd Tomatis. Ξεκίνησε να εφαρμόζει τη μέθοδο του το 1947 στους τραγουδιστές της όπερας του Παρισιού για τη βελτίωση της φωνής τους. Τη δεκαετία του 1950 επέκτεινε τα πεδία εφαρμογής της μεθόδου σε ψυχολογικά και σε σωματικά προβλήματα, ενώ τη δεκαετία του 1960 αναγνωρίστηκε και βραβεύτηκε από την Ακαδημία Επιστημών της Γαλλίας για τη μέθοδο του η οποία ονομάστηκε «Φαινόμενο Tomatis».
Το καινοτόμο που εισήγαγε η μέθοδος Tomatis® είναι η έννοια της ακρόασης. Το ότι ακούμε καλά, ότι το αυτί μας λειτουργεί σωστά ως όργανο ακοής δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είμαστε καλοί ακροατές, ούτε ότι αντιλαμβανόμαστε σωστά τα «μηνύματα» που δεχόμαστε από το περιβάλλον μας.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Tomatis η ακρόαση είναι μια ενέργεια και η βασική λειτουργία του αυτιού δεν είναι η παθητική ακοή, αλλά η ενεργητική ακρόαση. Το αυτί μας πρέπει να μπορεί να επιλέγει, να επεξεργάζεται και να οργανώνει ιεραρχικά τους ήχους που φτάνουν σε αυτό. Όταν οι διαδικασίες αυτές δεν γίνονται σωστά, τότε ξεκινάνε προβλήματα όπως παρανόηση ή διαστρέβλωση της ακουστικής πληροφορίας, δυσκολίες επικοινωνίας και προσαρμογής, συναισθηματική ενόχληση.
Ο τρόπος που προσλαμβάνουμε τα ηχητικά μηνύματα- ερεθίσματα ορίζει την ικανότητα συγκέντρωσης, εγρήγορσης, κινητικότητας, τη δύναμη της μνήμης, τον τρόπο σκέψης, τα συναισθήματα, καθορίζει δηλαδή τον κόσμο μας.
Το «ηλεκτρονικό αυτί» του Tomatis καταρρίπτει τις νευροαισθητηριακές άμυνες, ανοίγει το ακουστικό διάφραγμα και αποκαθιστά την ενεργητική ακρόαση. Η μέθοδος στηρίζεται στην «έκπληξη» που προκαλεί η εναλλαγή συχνοτήτων στο κεντρικό νευρικό σύστημα Η «έκπληξη» στηρίζεται στην προσαρμοστικότητα και την πλαστικότητα του κεντρικού νευρικού συστήματος επειδή ενεργοποιεί τους μηχανισμούς ακουστικής μνήμης του εγκεφάλου. Η «εναλλαγή» διατηρεί τον εγκέφαλο σε κατάσταση εγρήγορσης και επαγρύπνησης ως προς τις συνεχώς μεταβαλλόμενες πληροφορίες που λαμβάνει. Το «ηλεκτρονικό αυτί» εισάγει τον θεραπευόμενο στις συνθήκες ακρόασης ενός εμβρύου. Εφόσον η ακουστική μνήμη ενεργοποιείται επανειλημμένα επί κάποιο χρονικό διάστημα θα οδηγήσει στη δημιουργία μιας θετικής και διαρκούς διαφοροποίησης της ακρόασης.
Οι ήχοι που ακούμε μέσω του «ηλεκτρονικού αυτιού» είναι φιλτραρισμένη μουσική Μότσαρτ, βαλς και γρηγοριανοί ύμνοι. Ο λόγος που επιλέχθηκε η συγκεκριμένη μουσική είναι επειδή είναι καλά ανεκτή από λαούς με διαφορετική κουλτούρα. Ο στόχος είναι το αυτί να αποκτήσει τις επιθυμητές ιδιότητες ενός αυτιού που ενεργοποιεί, αποκωδικοποιεί και επικοινωνεί.
Τρόπος και πεδία εφαρμογής της μεθόδου
Η μέθοδος Tomatis® αποτελείται από κύκλους θεραπειών των 13 ημερών. Οι συνεδρίες πραγματοποιούνται με συχνότητα 5 μέχρι 6 φορές την εβδομάδα και η διάρκεια της κάθε συνεδρίας είναι 2 ώρες. Οι συνεδρίες γίνονται με εντατικό ρυθμό επειδή για να γίνει η αλλαγή του τρόπου που αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος πρέπει να λαμβάνει επαναλαμβανόμενες πληροφορίες συχνά, με σταθερό ρυθμό σε μια περιορισμένη χρονική περίοδο. Μετά τον κάθε κύκλο πραγματοποιούνται διαλλείματα επειδή ο εγκέφαλος πρέπει να αφομοιώσει τα μηνύματα που έλαβε και να ενσωματώσει την αλλαγή.
Η μέθοδος Tomatis® εφαρμόζεται σε παιδιά και ενήλικες
Στα παιδιά τα πεδία εφαρμογής είναι: διάσπαση προσοχής, μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, δυσλειτουργία λόγου και ομιλίας, κινητικές δυσλειτουργίες, αυτισμός και φάσμα του αυτισμού.
Τους ενήλικες η μέθοδος Tomatis® βοηθάει όταν υπάρχουν συναισθηματικά προβλήματα, κατάθλιψη, προβλήματα επικοινωνίας, έλλειψη αυτοπεποίθησης, προβλήματα συγκέντρωσης, δυσκολία στη λεκτική έκφραση, προβλήματα στη φωνή, προβλήματα στη στάση του σώματος και στο συντονισμό των κινήσεων. Επίσης βοηθάει όσους έχουν ιλίγγους και βουητό αυτιών.
Στους ηλικιωμένους η μέθοδος Tomatis® εφαρμόζεται στην άνοια, στη βελτίωση του συντονισμού των κινήσεων και στην αύξηση της ζωτικότητας.
Η μέθοδος Tomatis® προετοιμάζει τη μέλλουσα μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όπως επίσης και το έμβρυο ενεργοποιώντας το αυτί του μέσω του οστέινου σκελετού της μητέρας. Επίσης, μπορεί να εφαρμοσθεί και όταν δεν υπάρχουν προβλήματα για την αύξηση της ενέργειας και την τόνωση του οργανισμού.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Tomatis το αυτί αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη σωστή βιολογική, νοητική και ψυχολογική ανάπτυξη καθώς συντονίζει τις κινήσεις του σώματος, ελέγχει την ισορροπία, τον μυϊκό τόνο, το λόγο, τη φωνή μας άρα την επικοινωνία με τους γύρω μας.