Γράφει η Μαλτά Μαριέττα, Ψυχολόγος και συνεργάτιδα του doctoranytime.gr
Το διαζύγιο είναι μία διαδικασία νομική, η οποία αφορά δικαιώματα και υποχρεώσεις. Ο χωρισμός ενός ζευγαριού, όμως, που ταυτόχρονα είναι και γονείς είναι μία διαδικασία που γεννά πολλά ερωτήματα, τα οποία εάν δεν απαντηθούν προξενούν ένταση, οδύνη, ντροπή και απομόνωση σε όλα τα μέλη της οικογένειας.
Μερικά από τα ερωτήματα που πρόσφατα έχει διαπιστωθεί να απασχολούν ιδίως γυναίκες, οι οποίες αποφάσισαν να διακόψουν την κοινή ζωή με το σύντροφό τους είναι τα εξής: Πώς θα με αντιμετωπίσουν οι φίλοι, οι συγγενείς και οι συνεργάτες μου; Έκανα καλά που χώρισα και μάλιστα σ’ αυτή την ηλικία; Πώς θα αντιμετωπίσουν το παιδί μου στο σχολείο όταν πει ότι οι γονείς του είναι χωρισμένοι;
Τα ερωτήματα αυτά τέθηκαν και το παρόν κείμενο φιλοδοξεί να προσφέρει ένα στίγμα και μια οπτική κατανόησης του θέματος, ώστε να δοθούν προσωπικές απαντήσεις.
Γιατί αποφασίζουν δυο άνθρωποι να χωρίσουν;
Το διαζύγιο έρχεται να αποτελέσει λύση τη στιγμή που ένα ζευγάρι αποτυγχάνει να υπερασπιστεί τη δυνατότητα συνύπαρξης. Με άλλα λόγια, όταν η ανάγκη και η επιθυμία δύο ανθρώπων να ζουν μαζί δεν υπερβαίνει τις μεταξύ τους διαφωνίες, ρήξεις, συγκρούσεις, ώστε να δράσει καταλυτικά στην αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων, τότε η λύση του διαζυγίου τοποθετείται στο τραπέζι.
Με τον τρόπο αυτό, μπορεί ο καθένας να ακολουθήσει τον δικό του τρόπο ζωής και ενδεχομένως να διεκδικήσει μετέπειτα μία συντροφική σχέση που θα ανταποκρίνεται καλύτερα στα δικά του κριτήρια, τις δικές του αξίες και επιθυμίες. Το διαζύγιο συνεπώς αφορά στη μη λειτουργική σχέση ενός ζευγαριού και στις περιπτώσεις που δίνει τη δυνατότητα της μη συνέχισης καταστάσεων που δρουν επιβαρυντικά τόσο ανάμεσα στα μέλη του ζευγαριού όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον αποτελεί μέσο, ώστε να επιδιωχθούν πιο λειτουργικές συνθήκες σχέσεων και ζωής. Είναι επομένως μία απόφαση προσωπική και ως εκ τούτου σεβαστή.
Τι γίνεται όταν το ζευγάρι που χωρίζει έχει παιδιά;
Στην περίπτωση που το ζευγάρι που χωρίζει έχει αποκτήσει παιδιά, το διαζύγιο αφορά μεν τους ίδιους σαν ζευγάρι, όμως δεν αποτελεί χωρισμό τους ως γονέων για το παιδί. Αυτό σημαίνει ότι εάν οι σύντροφοι ξεχωρίζουν τις κοινές τους πορείες, οφείλουν ως προς το παιδί να διατηρούν ο καθένας με προσωπική ευθύνη τη γονεϊκή σύνδεση και να διασφαλίζουν τη διατήρηση της σχέσης με το παιδί. Αυτό είναι κάτι που είναι σημαντικό και στον τρόπο που θα μιλήσουν στο παιδί για την απόφασή τους, να το αποπνέουν μέσα από το λόγο και τη στάση τους απέναντί του.
Ας επανέλθουμε, λοιπόν, στα συγκεκριμένα ερωτήματα- αιτήματα των αναγνωστών, που τέθηκαν παραπάνω.
Έκανα καλά που χώρισα σ’ αυτή την ηλικία;
Όσον αφορά το πρώτο σκέλος, εδώ η απάντηση οφείλει να είναι απόλυτα προσωπική και να συνιστά αποτέλεσμα προσωπικής επεξεργασίας. Ένας χωρισμός δεν είναι ευκταίο γεγονός, θα ήταν αντίθετα ευχής έργον εάν όλοι οι άνθρωποι μπορούσαν να είναι εξαρχής συνειδητοποιημένοι τόσο με τον εαυτό τους όσο και με τους άλλους ως προς τις επιθυμίες τους από τις σχέσεις τους, όσο και ως προς τις αρχές και τις αξίες τους.
Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε ίσως σε περισσότερες επιτυχημένες σχέσεις και σε λιγότερα επώδυνα διαζύγια. Τη στιγμή, όμως, που η υπόστασή μας είναι αρκετά σύμπλοκη και η αυτογνωσία και το προσωπικό ξεκαθάρισμα των επιθυμιών μία διαρκής διαδικασία, είναι αναμενόμενο ότι μπορεί να χρειαστεί να αναδιαμορφώσουμε κάποιες αποφάσεις μας, μία από τις οποίες μπορεί να αφορά και τη σχέση και την οικογενειακή μας κατάσταση.
Στην περίπτωση αυτή, όπου δηλαδή το διαζύγιο έρχεται σαν επισφράγιση μίας καλύτερης κατανόησης τόσο του τι επιθυμούν οι σύντροφοι από την προσωπική τους ζωή, ναι αφορά κάτι που οδηγεί σε εξέλιξη. Εφόσον μάλιστα ο κάθε σύντροφος φροντίσει να επεξεργαστεί τα λάθη και την προσωπική του ευθύνη στην πορεία και τη μη συνέχιση της σχέσης, τότε υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες για μια μετέπειτα υγιέστερη προσωπική ζωή.
Αναφορικά με το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, ίσως να έχουμε να ρωτήσουμε αντί αυτού εάν επιθυμούμε να διαθέσουμε ακόμη περισσότερο χρόνο σε κάτι που έχουμε αποφασίσει ότι δεν λειτουργεί καλά για εμάς. Εάν τώρα υπάρχουν παιδιά, παρότι η φροντίδα τους από τους γονείς θα χρειαστεί να είναι πολύ αφοσιωμένη και ενδεχομένως να χρειαστεί να αφιερωθεί χρόνος και υπομονή, ωστόσο πρέπει να επισημάνουμε ότι καλοί γονείς είναι οι φροντισμένοι γονείς. Έτσι, εφόσον το διαζύγιο λειτουργεί καλά ως προς την προσωπική τους ευημερία, τότε και τα παιδιά τους θα μπορούν να φροντίζονται από περισσότερο ήρεμους και χαρούμενους γονείς.
Πώς θα με αντιμετωπίσουν φίλοι, συγγενείς, συνεργάτες;
Αυτό το ερώτημα θα ήταν ίσως περισσότερο επιτακτικό σε προγενέστερα χρόνια, μιας και πια οι άνθρωποι μιλούν πιο ανοιχτά για προσωπικά τους θέματα, οι σχέσεις γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας, η χαρά στην οικογένεια και στην ερωτική ζωή μπορεί να αποτελέσει στόχο προς διεκδίκηση.
Παρόλα αυτά αν έχει να τεθεί αυτή τη στιγμή κάποια ερώτηση τότε ταιριάζει περισσότερο να γίνει σε πρώτο ενικό, δηλαδή «πώς αντιμετωπίζω εγώ το διαζύγιο;», ερώτημα από το οποίο γεννιούνται ακόμη περισσότερα. Είναι το διαζύγιο ένδειξη της προσωπικής μου αποτυχίας; Και αν έχω κάνει λάθη πώς τα αντιμετωπίζω, με αυτοκατηγορίες ή με διάθεση να τα κατανοήσω και αν υπάρχει δυνατότητα να διεκδικήσω ξανά το γάμο μου ή αν δεν υπάρχει να τα επεξεργαστώ, ώστε να αναλάβω την ευθύνη μου και να επιδιώξω πιο συνειδητοποιημένες, υπεύθυνες και υγιείς σχέσεις στο μέλλον;
Πώς θα αντιμετωπίσουν το παιδί μου στο σχολείο όταν πει ότι οι γονείς του είναι χωρισμένοι;
Η άποψη που θα υιοθετήσει το παιδί, η στάση που θα κρατήσει, το συναίσθημα που θα το συνοδεύει, εξαρτάται από αυτά που θα του πουν οι γονείς του και τη φροντίδα που θα του προσφέρουν, ώστε να τα επεξεργαστεί. Σημαντικό ρόλο στο πώς θα αντιμετωπίσει το παιδί τις ερωτήσεις των άλλων παιδιών στο σχολείο και ενδεχομένως κάποιες αντιδράσεις τους, θα διαδραματίσει και η γενικότερη στάση των γονέων του. Για το λόγο αυτό είναι ουσιαστικό μαζί με το διαζύγιο να μην πάρουν απόσταση από το γονεϊκό τους ρόλο.
Πρέπει, λοιπόν,να εξηγηθεί καλά στο παιδί ότι αλλάζει η μεταξύ τους κατάσταση ως ζευγάρι και αυτό είναι μια απόφαση που αφορά τους ίδιους και την προσωπική τους ζωή. Δεν φταίει το παιδί ούτε μπορεί να κάνει κάτι γι’ αυτό, γιατί έτσι το θέλησαν οι ίδιοι ώστε να είναι ευτυχισμένοι. Όμως ως προς το ίδιο το παιδί θα συνεχίσουν να είναι γονείς του και θα το φροντίζουν και θα το αγαπούν όπως πριν, γιατί θέλησαν πολύ να γεννηθεί και πάντα θα είναι χαρούμενοι που υπάρχει στη ζωή τους.
Εάν όλα αυτά εξηγηθούν στο παιδί και του δοθεί και χώρος να εκφράσει το φόβο, την ανησυχία του, το θυμό του, συναισθήματα στα οποία οι γονείς παρέχουν απλόχερα αγάπη, κατανόηση και απαντήσεις, τότε και το παιδί θα νιώσει ασφάλεια και εμπιστοσύνη για το λόγο των γονέων και αντίστοιχα, θα μπορεί να απαντά και εκείνο.
Οι απαντήσεις των γονέων είναι που έχουν να δουλευτούν είτε μεταξύ τους είτε και ψυχοθεραπευτικά, ώστε να αποτελέσουν εσωτερικές αλλά και εξωτερικές αν χρειαστεί απαντήσεις του ίδιου του παιδιού.