Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος – η οποία καθιερώθηκε το 1988 με πρωτοβουλία του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ)- και δεν υπάρχει κανένας, καπνιστής ή μη, που να αμφιβάλει για το πόσο επικίνδυνο και επιζήμιο είναι για την ανθρώπινη υγεία το κάπνισμα.
Στην πιο πρόσφατη ευρωπαϊκή έρευνα (2015) φαίνεται ότι η Ελλάδα με ποσοστό 38% έχει τους περισσότερους καπνιστές, ενώ ακολουθεί η Βουλγαρία με 35%. Στις τελευταίες θέσεις της κατάταξης βρίσκονται η Φινλανδία με 19% και η Σουηδία, όπου καπνιστής είναι μόλις ένας στους δέκα κατοίκους της χώρας. Το Ευρωβαρόμετρο αναφέρει, επίσης, ότι το 59% των Ευρωπαίων έχει προσπαθήσει να διακόψει το κάπνισμα, αλλά μόνο το 19% αποφάσισε να το κάνει τον τελευταίο χρόνο.
Σε άλλη έρευνα που διεξήγαγε η Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με όλες τις Ιατρικές Σχολές της Ελλάδος την ίδια περίοδο (2015) οι Έλληνες καπνίζουν σε ποσοστό 44,5% και οι γυναίκες σε ποσοστό 32,8%. Ταυτόχρονα το 33% των εφήβων, ηλικίας 12 έως 18 χρονών, έχουν δοκιμάσει τσιγάρο με ένα 10% από τους οποίους να είναι καπνιστές.
Ηλεκτρονικό τσιγάρο : Αποτελεί λύση για τη διακοπή του καπνίσματος;
Η διακοπή του καπνίσματος δεν είναι εύκολη υπόθεση, γιατί πολύ συχνά κάποιος που έχει σταματήσει να καπνίζει, το ξαναρχίζει. Σύμφωνα με τις στατιστικές, από αυτούς που διακόπτουν το κάπνισμα, μόνο το 8% εξακολουθεί να μην καπνίζει ένα χρόνο μετά.
Τα τελευταία χρόνια έχει κάνει δυναμικά την εμφάνισή του το ηλεκτρονικό τσιγάρο, το οποίο προτείνεται ως μια αποτελεσματική και ακίνδυνη λύση για όσους θέλουν να σταματήσουν το κάπνισμα. Και παρότι υπάρχουν επιστημονικές μελέτες που δείχνουν ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι λιγότερο βλαβερό από το συμβατικό, ολοένα και περισσότεροι επιστήμονες στην Ευρώπη είναι σκεπτικοί και προβληματισμένοι καθώς νέες έρευνες ανατρέπουν αυτή την άποψη.
Στους υποστηρικτές του ηλεκτρονικού τσιγάρου ανήκει ο Michael Siegel, καθηγητής της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, ο οποίος βεβαιώνει ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι λιγότερο επικίνδυνο καθώς ο καπνιστής λαμβάνει μεν νικοτίνη όχι όμως και πίσσα και άλλες χημικές ουσίες (εκτιμάται ότι περιέχει περί τις 1.400 φορές χαμηλότερα επίπεδα καρκινογόνων ουσιών).
Στην Ελλάδα, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Επιχειρήσεων Ηλεκτρονικού Τσιγάρου (Σ.Ε.Ε.Η.Τ.), επισημαίνει ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι τσιγάρο, αλλά ένα καινοτόμο προϊόν που απευθύνεται σε καπνιστές και «συστήνεται» ως προϊόν απόλαυσης χωρίς καπνό, λιγότερο βλαβερό από το παραδοσιακό τσιγάρο.
Από την άλλη υπάρχουν φωνές που ισχυρίζονται ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν αποτελεί καλή εναλλακτική λύση σε σχέση με το συμβατικό τσιγάρο. Για παράδειγμα o Διευθυντής του Κέντρου Ελέγχου για τον Καπνό, καθηγητής Stanton Glantz από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, ισχυρίζεται τα στοιχεία από τις μελέτες που έχουν γίνει για το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι λίγα, οπότε πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί. Παρόλα αυτά ήδη έχουν καταγραφεί προβλήματα όπως ο ερεθισμός των πνευμόνων, η μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας, αλλά και η ευαισθησία των πνευμόνων στις λοιμώξεις. Το ίδιο διαπίστωσαν και οι ερευνητές του Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health.
Προβλήματα με απόφραξη των αεραγωγών έχουν εντοπιστεί και σε ελληνική μελέτη (2012) που πραγματοποιήθηκε από τον καθηγητή Φυσιολογίας κ. Ανδρέα Φλουρή από το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε συνεργασία με τον καθηγητή Αριστείδη Τσατσάκη, Διευθυντή του Εργαστηρίου Τοξικολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και πρόεδρο της Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Εταιρειών Τοξικολογίας, η οποία ωστόσο διαπίστωσε ότι η απόφραξη ήταν μικρότερη από το συμβατικό τσιγάρο. Επιπλέον όλες οι έρευνες εντοπίζουν ότι οι περισσότεροι που ξεκινούν το ηλεκτρονικό τσιγάρο, συγχρόνως καπνίζουν και συμβατικά τσιγάρα με αποτέλεσμα να μην γνωρίζουμε τη συσσωρευτική επίδραση. Σε άλλη έρευνα (2015) που πραγματοποιήθηκε από το Τμήμα Κυτταρικής Βιολογίας και Φυσιολογίας του πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας διαπιστώθηκε ότι τα κύτταρα που εκτέθηκαν για 24 ώρες στις δεκατρείς χημικές ουσίες που περιέχει το ηλεκτρονικό τσιγάρο, παρουσίασαν αλλαγές στην βιωσιμότητά τους και στον πολλαπλασιασμό τους. Ειδικότερα οι χημικές ουσίες, που δίνουν γεύση στο ηλεκτρονικό τσιγάρο, ενοχοποιούνται για μεταβολή των κυτταρικών λειτουργιών του πνευμονικού ιστού και σε υψηλές δόσεις θα μπορούσαν να βλάψουν τους πνεύμονες, όπως ακριβώς και ο καπνός των συμβατικών τσιγάρων.
Τέλος η κ. Χριστίνα Γκράτζιου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής και Πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου του Καπνίσματος της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (E.R.S) τονίζει ότι οι καπνιστές δεν θα πρέπει να ανταλλάσουν ένα καρκινογόνο προϊόν για άλλο», ενώ η E.R.S. ανακοίνωσε πρόσφατα την επίσημη θέση της αναφορικά με τη χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου σύμφωνα με την οποία τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ως ασφαλή εναλλακτική λύση στο κάπνισμα, ούτε τα θεωρεί ένα εγκεκριμένο εργαλείο για τη διακοπή του καπνίσματος ή κατάλληλα για να χρησιμοποιούνται σε χώρους όπου το συμβατικό κάπνισμα απαγορεύεται. Σύμφωνα με το πλήρες κείμενο της ανακοίνωσης, η E.R.S αντιτίθεται στη χρήση όλων των προϊόντων καπνού καθώς και στην προώθηση προϊόντων νικοτίνης χωρίς έγκριση, όπως ο μασώμενoς καπνός και άλλα νέα προϊόντα, που περιλαμβάνουν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα (e-cigs), το snuss (σουηδικό είδος ενδοστοματικά απoρροφούμενου καπνού), το μασώμενο καπνό και το ναργιλέ. Τέλος ενώ αναγνωρίζει ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ενδέχεται να έχουν χρησιμότητα ως μέσο για τη διακοπή του καπνίσματος, τονίζει ότι μπορεί να εξελιχθούν και σε πύλη για τη μετάβαση προς τον εθισμό στη νικοτίνη και τελικά στην παραδοσιακή κατανάλωση καπνού, καθώς μιμούνται και καθιστούν φυσιολογική την πράξη του καπνίσματος. Έτσι κρίνεται σκόπιμο να εγκριθεί περιοριστική προσέγγιση στη διαφήμιση των e-τσιγάρων.
Κλείνοντας θα πρέπει να λάβεις κανείς σοβαρά υπόψη του τις δηλώσεις του Thomas Frieden διευθυντής του Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ, σύμφωνα με τις οποίες τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δημιουργούν μια νέα γενιά νέων εθισμένων στη νικοτίνη, οι οποίοι τελικά μπορεί να στραφούν στο κανονικό τσιγάρο, καθώς «η έκθεση στη νικοτίνη σε νεαρά ηλικία μπορεί να προκαλέσει ζημιά διαρκείας στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, να ενισχύσει τον εθισμό και να οδηγήσει σε παρατεταμένη χρήση καπνού».
Θεραπείες που στοχεύουν στη διακοπή του καπνίσματος
Οι έρευνες αναφέρουν ότι από το 70% όσων επιθυμούν να κόψουν το κάπνισμα μόνο ένα 30% κάνει μια σοβαρή προσπάθεια και από αυτούς μόνο το 3% των καπνιστών καταφέρνει να το διακόψει χωρίς φαρμακευτική ή ψυχολογική βοήθεια. Η δεύτερη περιλαμβάνει : βιβλία αυτοβοήθειας, κινητοποίηση από ιατρικό προσωπική, ατομική ψυχοθεραπεία και ομάδες διακοπής καπνίσματος.
Προγράμματα ατομικής ψυχοθεραπείας και ομάδες διακοπής καπνίσματος λειτουργεί η «Δια Βίου Ανέλιξη». Τα προγράμματα αυτά διαρκούν 2-3 μήνες, είναι ψυχοεκπαιδευτικά και στοχεύουν στην τροποποίηση του γνωστικού μηχανισμού που συνδέεται με την προβληματική συμπεριφορά, τη διαχείριση προσωπικών προβλημάτων και την πρόληψη της υποτροπής.
Ατομικά προγράμματα λειτουργούν όλοι το χρόνο. Η επόμενη Ομάδα Διακοπής Καπνίσματος θα ξεκινήσει το Σεπτέμβριο. Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να επικοινωνούν μαζί μας για να δηλώσουν συμμετοχή.