Η αδηφαγική διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από επεισόδια υπερφαγίας. Ένα άτομο με αδηφαγική διαταραχή δε θα χρησιμοποιήσει αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως πρόκληση εμέτου ή υπερβολική άσκηση μετά το επεισόδιο υπερφαγίας.
Αδηφαγική διαταραχή
Η αδηφαγική διαταραχή αφορά στην ύπαρξη δύο κύριων χαρακτηριστικών: α) Την κατανάλωση μιας μεγάλης ποσότητας φαγητού σε μια σχετικά σύντομη περίοδο (π.χ σε διάρκεια δύο ωρών). β) Το αίσθημα της απώλειας ελέγχου κατά τη διάρκεια του φαγητού (π.χ το αίσθημα της ανικανότητας να σταματήσει το άτομο τον εαυτό του από το να τρώει).
Από τις αρχές του 1990, οι κλινικοί είχαν αρχίσει να αναγνωρίζουν κάποιους ασθενείς με προβλήματα καταναγκαστικής υπερφαγίας των οποίων τα συμπτώματα ήταν αρκετά όμοια με ασθενείς με ψυχογενή βουλιμία αλλά με αξιοσημείωτη διαφορά ότι τα επεισόδια υπερφαγίας δεν συνοδεύονταν από τον περιορισμό θερμίδων στη συνέχεια ή από οποιαδήποτε άλλη ακατάλληλη αντισταθμιστική συμπεριφορά. Με άλλα λόγια, η αδηφαγία συνέβαινε στην απουσία πείνας και στέρησης και τυπικά αφορούσε την κατάποση μεγάλων ποσοτήτων γλυκών και λιπαρών τροφών σε μια σχετικά σύντομη χρονική περίοδο, μ’ ένα ισχυρό αίσθημα απώλειας ελέγχου στην πρόσληψη τροφής.
Αυτό το πρόσφατα αναγνωρισμένο σύνδρομο έχει φανεί ότι έχει ισχυρές συνδέσεις με την παχυσαρκία και τις συναισθηματικές διαταραχές. Τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή επιδεικνύουν ένα πιο αρνητικό σχήμα καθημερινών συναισθημάτων σε σύγκριση με άτομα στα οποία απουσιάζει η διαταραχή. Η επίπτωση της αδηφαγική διαταραχή εκτιμάται να είναι 2 με 6 φορές πιο συχνή στις γυναίκες και να συμβαίνει πιο συχνά στην ώριμη ενήλικη ζωή απ’ ό,τι στη νεότερη ηλικία.
Ένα άτομο με αδηφαγική διαταραχή συχνά έχει ένα εύρος αναγνωρίσιμων διατροφικών συνηθειών, που περιλαμβάνουν τη γρήγορη κατανάλωση φαγητού και την κατανάλωση φαγητού εν απουσία πείνας μέχρι το σημείο που θα αισθανθεί δυσφορία.
Συναισθήματα ενοχής και ντροπής είναι υψηλής συχνότητας στα άτομα που υποφέρουν από τη διαταραχή. Συχνά νιώθουν ένοχα ή ντροπιασμένα για την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνουν και από τον τρόπο που τρώνε κατά τη διάρκεια του επεισοδίου. Το επεισόδιο αδηφαγίας συχνά συμβαίνει σε περιόδους στρες, θυμού ή ανίας. Αρκετές φορές η αδηφαγία είναι ένας τρόπος διαχείρισης δυσάρεστων συναισθημάτων. Εξαιτίας των συναισθημάτων που δημιουργούνται γύρω από το φαγητό, τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή είναι συχνά πολύ μυστικοπαθή όσον αφορά τις διατροφικές τους συνήθειες και επιλέγουν να τρώνε μόνα.
Κάποια ψυχολογικά σημάδια της διαταραχής είναι η υπεραπασχόληση με το φαγητό, την τροφή, την εικόνα του σώματος και το βάρος, η έλλειψη ικανοποίησης για την εικόνα του σώματος και η ντροπή για την εμφάνισή τους, συναισθήματα λύπης, στρες, ανησυχίας, ενοχής κατά τη διάρκεια και μετά το επεισόδιο υπερφαγίας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυξημένη ευαισθησία σε σχόλια σχετικά με το φαγητό, το βάρος, το σχήμα του σώματος, την άσκηση. Επίσης συχνή είναι η παρουσία συναισθημάτων κατάθλιψης, ανησυχίας και ευερεθιστότητας. Σε ακραίες περιπτώσεις, κάποιες συμπεριφορικές εκδηλώσεις της διαταραχής είναι ο αυτοτραυματισμός, η χρήση ουσιών και οι απόπειρες αυτοκτονίας.
Θεραπεία
Η θεραπεία της αδηφαγική διαταραχή είναι εφικτή ακόμα κι αν ένα άτομο υποφέρει για πολλά χρόνια από τη διαταραχή. Η διαδικασία της θεραπείας περιλαμβάνει την εκμάθηση του τρόπου με τον οποίο το άτομο θα αντικαταστήσει τις ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες με νέες στρατηγικές διαχείρισης για την υιοθέτηση ενός υγιεινότερου τρόπου ζωής. Απαραίτητη είναι η προσωπική δέσμευση για αλλαγή και η απόφαση να απευθυνθεί το άτομο σε ειδικό ψυχικής υγείας εξειδικευμένο στην αντιμετώπιση διαταραχών πρόσλήψης τροφής. Η γνωστικοσυμπεριφορική θεραπεία και η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία είναι εξειδικευμένες θεραπείες για την αδηφαγική διαταραχή που απευθείας στοχεύουν σ’ αυτή τη διατροφική διαταραχή. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι αυτές οι θεραπείες είναι αξιόπιστα αποτελεσματικές στον περιορισμό των επεισοδίων και τη μείωση της σχετιζόμενης ψυχοπαθολογίας βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αλλά δεν παράγουν κλινικώς σημαντική απώλεια βάρους. Η συμπεριφορική θεραπεία απώλειας βάρους ευρέως χρησιμοποιείται στη θεραπεία της παχυσαρκίας, συμπεριλαμβανομένης της αδηφαγίας, μέσω του περιορισμού των θερμίδων, της βελτίωσης των διατροφικών συνηθειών και της αύξησης της φυσικής δραστηριότητας.