Αν οι φράσεις «άστο γι’ αύριο», «θα το κάνω αργότερα», «από Δευτέρα ξεκινάω» σας χαρακτηρίζουν, τότε µάλλον ανήκετε – µαζί µε τον Αϊνστάιν και τον Ντα Βίντσι – στο κλαµπ των αναβλητικών!
Προτιµάτε να ασχολείστε µε τις ώρες σε παιχνίδια στον υπολογιστή, ή να ασχολείστε με το οτιδήποτε άλλο, αντί να ολοκληρώσετε την έκθεση που αραχνιάζει στο γραφείο σας, µολονότι η καταληκτική ημερομηνία πλησιάζει επικινδύνως; Εκείνη η Δευτέρα που θα κόψετε το τσιγάρο, ή που θα ξεκινήσετε δίαιτα, δεν έρχεται ποτέ; Αφήνετε για την τελευταία στιγµή τις υποχρεώσεις σας, ή ό,τι πρέπει ή έχετε να κάνετε;
Γεννιέσαι αναβλητικός ή γίνεσαι;
Δε γεννιέσαι αναβλητικός ούτε είναι κληρονομικό “χάρισμα” ή γονίδια. Αυτός ο τρόπος χειρισµού της καθηµερινότητας και της ζωής γενικότερα, µαθαίνεται από πολύ µικρή ηλικία. Οι εξουσιαστικοί γονείς συχνά αυξάνουν τις πιθανότητες να διαµορφώσουν έναν αναβλητικό ενήλικο, αφού σπάνια ενθαρρύνουν τις προσωπικές αποφάσεις του παιδιού τους – ως απαιτητικοί που είναι, σπάνια το επαινούν ή του αναγνωρίζουν την προσπάθειά του για κάτι. Πολλές φορές επίσης οι αναβλητικοί τύποι μπορεί να δίνουν την εντύπωση ότι είναι καμουφλαρισμένοι τεµπέληδες. Ωστόσο, η επιστηµονική έρευνα αποδεικνύει ότι αυτό δεν ισχύει. Πολύ πιο σύνθετοι ψυχολογικοί παράγοντες, όπως η χαµηλή αυτοεκτίµηση ή ο φόβος αποτυχίας ή και της επιτυχίας, µοιάζουν να είναι καθοριστικοί για τη δηµιουργία µιας τέτοιας συµπεριφοράς.
Το προφίλ του αναβλητικού
Αναζητώντας τα συναισθήματα που κρύβονται πίσω από την αναβλητικότητα, διαπιστώνουµε ότι «κυρίαρχο είναι το άγχος για την επίτευξη του «τέλειου» αποτελέσµατος – δηλαδή η αγωνία για τελειομανία. Υπάρχει μία κακή εικόνα του εαυτού και χαµηλή αυτοεκτίµηση, αφού το τέλειο δεν υπάρχει. Αγωνιώντας τόσο πολύ για το αποτέλεσµα, φθάνει κάποιος να αποφεύγει να παίρνει απόφαση για κάτι. Μέσα του κυριαρχεί το «απελθέτω απ’ εµού το ποτήριον τούτο», ή το «άστο γι’ αύριο», πιστεύοντας ότι αύριο θα είναι καλύτερα προετοιµασµένοι για να το κάνουν τέλεια. Πολλές φορές προβάλλουν το «άστο, θα το κάνει κάποιος άλλος», αφού υπάρχει ο φόβος για την αποτυχία και, κατ’ επέκταση δηλαδή, ο φόβος της απόρριψής τους από τους άλλους. Δεν είναι ασυνήθιστος και ο φόβος τους για την …επιτυχία! που ωθεί κάποιον στην αναβλητικότητα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αποφύγει κανείς την επιτυχία και την εσωτερική γαλήνη – μαζί με τη χαρά του ότι κατάφερε πράγματα, λόγω χαµηλής αυτοεκτίµησης, λόγω δηλαδή της αίσθησης, ότι δεν αξίζει να ζήσει κάτι καλό και να αισθανθεί κάτι όμορφο για τον εαυτό του. Ένας από αυτούς είναι και η αναβλητικότητα. Η αναβολή βέβαια προσελκύει πολλούς διότι προσφέρει βραχυπρόθεσμη ανακούφιση! Κάτω από την πίεση και την ένταση εξαιτίας πολλών υποχρεώσεων, η αναβολή μειώνει άμεσα την ένταση και το στρες.
Μήπως είστε αναβλητικός (και δεν το γνωρίζατε;)
Όλοι είµαστε αναβλητικοί κάποιες φορές, αφού η αναβλητικότητα είναι µέρος της ανθρώπινης ύπαρξης. Το αν αυτή θα µετατραπεί σε πρόβληµα ή όχι, εξαρτάται από το µέγεθος των αρνητικών συνεπειών που έχει στη ζωή µας. Κάποιοι, για παράδειγµα, µπορεί να αναβάλλουν τις δουλειές τους, αλλά τελικά καταφέρνουν και τις ολοκληρώνουν, ενώ άλλοι τις αναβάλλουν σε τέτοιο βαθµό και συχνότητα, που δεν πραγµατοποιούν τους σηµαντικούς στόχους της ζωής, αντιθέτως, δημιουργούν κωλύματα και συνεχή προβλήματα στον εαυτό τους και στους άλλους.
Το πρώτο βήµα για να ξεπεράσει κάποιος την αναβλητικότητά του είναι να καταλάβει ότι είναι αναβλητικός! Αναρωτηθείτε αν η αναβλητικότητά σας, επηρεάζει με αρνητικό τρόπο, σηµαντικά, τη ζωή σας. Για παράδειγµα, ενδεικτικά, αναρωτηθείτε για τα παρακάτω:
- Νιώθετε συχνά έντονο άγχος, αναβάλλοντας εργασίες που ξέρετε ότι πρέπει να κάνετε;
- Πιστεύετε ότι η απόδοση στη δουλειά σας είναι συχνά µικρότερη από τις δυνατότητές σας;
- Αισθάνεστε πως έχετε χάσει το σεβασµό των γύρω σας στο οικογενειακό ή εργασιακό περιβάλλον σας, λόγω της αναβλητικότητάς σας; μαζί και της µόνιµης γκρίνιας σας ότι δεν πετυχαίνετε συγκεκριµένους στόχους;
- Πιστεύετε ότι η αναβλητικότητα σας δημιουργεί σοβαρά εµπόδια στην πραγµατοποίηση σηµαντικών στόχων στη ζωή σας;
Η αναβλητικότητα βλάπτει σοβαρά την υγεία! αφού δημιουργεί έντονα συναισθήματα με την αδρεναλίνη στο αίμα να φθάνει στα ύψη. Το στρες που κυριαρχεί, ο φόβος και η κούραση, μαζί με την επαναλαμβανόμενη αυτοματαίωση που συνήθως συνοδεύουν την αναβλητικότητα, προκαλούν σταδιακή κατάρρευση των διαφόρων σωµατικών λειτουργιών, όπως του ανοσοποιητικού συστήµατος και έτσι ενισχύεται η εμφάνιση γαστρεντερολογικών προβλημάτων, ταχυκαρδίας, αϋπνιών και πολλών άλλων συμπτωμάτων. Δευτερογενώς, οι αναβλητικοί προκαλούν θυµό στους άλλους, επειδή συχνά παραπονούνται, χωρίς όµως να κάνουν κάτι για να επιλύσουν το πρόβληµά τους.
Δράση, τώρα!
Όταν το φαινόµενο έχει εξελιχθεί πια σε πραγµατικό πρόβληµα, µε επακόλουθες σοβαρές συνέπειες στην καθηµερινή ζωή, η συμβουλευτική ψυχοθεραπεία είναι η µόνη αποτελεσµατική και µόνιµη αντιµετώπιση, καθώς απευθύνεται στα αίτια της αναβλητικότητας. Η αντιμετώπιση δηλαδή, δεν περιορίζεται απλά στην επιφανειακή τροποποίηση της συµπεριφοράς ενός ατόµου, μέσω εκλογικευμένων πιέσεων του στυλ «δείξε αποφασιστικότητα. Μπορείς να τα καταφέρεις!». Σε λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις, κάποια απλά πρακτικά βήµατα θα µπορούσαν να είναι βοηθητικά:
Να είστε ξεκάθαροι για το τι είναι σηµαντικό για εσάς και όχι για άλλους. Στη συνέχεια, αφιερώστε το χρόνο σας στα σηµαντικά σας, λέγοντας «όχι» στα πράγµατα που δεν είναι σηµαντικά για εσάς.
Χωρίστε τους στόχους σας σε µικρότερα βήµατα. Σπάστε, δηλαδή, τα µεγάλα κοµµάτια σε πιο µικρά, διαχειρίσιµα τµήµατα, αφήνοντας αρκετό χρόνο για κάθε δράση, αλλά και αρκετή ξεκούραση ενδιάµεσα.
Ιεραρχήστε τη λίστα των ενασχολήσεων και προτεραιοτήτων σας. Στη συνέχεια, δεσµευτείτε ότι θα δουλέψετε, χωρίς να παρακάµψετε κάποια εργασία, και χωρίς να πιεστείτε να κάνετε περισσότερα πράγµατα από αυτά που είχατε ορίσει αρχικά, σε σχέση µε το χρόνο σας, ακόµη και αν έχετε τη διάθεση στην πορεία για κάτι τέτοιο.
Ξεκινήστε, κάνοντας τα πιο εύκολα πράγµατα, ώστε να τονώσετε την αυτοπεποίθησή σας. Απαντήστε στα email σας, πετάξτε τα σκουπίδια και φτιάξτε το κρεβάτι. Κάνοντας τα µικρά πράγµατα, θα αισθανθείτε µεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και επιπλέον κίνητρο για να κάνετε και τα µεγαλύτερα.
Μην περιµένετε τις τέλειες συνθήκες για να δραστηριοποιηθείτε.
Πιέστε τον εαυτό σας. Όπως είπε ο Dale Carnegie: «Κάντε αυτό που φοβάστε να κάνετε και συνεχίστε να το κάνετε. Είναι ο γρηγορότερος τρόπος να υπερνικήσετε το φόβο».
Μην ξεχνάτε ότι το ψυχικό βάρος της ενοχής και της ανεπάρκειας που πάντα θα κουβαλάτε µέσα σας όταν αναβάλλετε κάτι, θα είναι πολύ µεγαλύτερο από τη στιγµιαία ανακούφιση που σάς προσφέρει η αποφυγή της προσπάθειας.Ανταµείψτε γενναιόδωρα τον εαυτό σας όταν ολοκληρώσετε κάποιον στόχο.
Όλοι μας έχουμε μέσα μας έναν διακόπτη δράσης.
Έναν διακόπτη του «κάντο τώρα»! Ενεργοποιήστε τον !