Συμπτώματα και Πρώτα Σημάδια Αλτσχάιμερ

Αρχικώς, η νόσος κάνει την εμφάνισή της με απώλεια μνήμης και ήπια σύγχυση. Με τον καιρό όμως, η ασθένεια πλήττει όλο και περισσότερο τη μνήμη, ειδικά των πιο πρόσφατων γεγονότων – αλλά σε προχωρημένα στάδια χάνονται ακόμα και οι πολύ βασικές αυτοβιογραφικές πληροφορίες.

Η πορεία της νόσου ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Ο ασθενής αντιλαμβάνεται αρχικώς ότι έχει απώλεια μνήμης και δυσκολεύεται να οργανώσει τη σκέψη του. Πολύ περισσότερο οι αλλαγές αυτές είναι αντιληπτές από τους οικείους του.

Τα βασικά συμπτώματα απώλειας μνήμης για τον ασθενή είναι ότι:

• Επαναλαμβάνει τις ίδιες ερωτήσεις
• Ξεχνά συζητήσεις, ραντεβού και γεγονότα
• Χάνεται ακόμη και σε γνώριμα μέρη
• Χάνει συνεχώς τα πράγματά του
• Δυσκολεύεται να εκφράσει αυτό που σκέφτεται – δεν βρίσκει τις λέξεις
• Ξεχνά πρόσωπα και αντικείμενα

Άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με τη συμπεριφορά και την προσωπικότητα του ατόμου:

• Δυσκολεύεται να λάβει αποφάσεις
• Ξεχνά την ατομική του φροντίδα (να πλυθεί κτλ)
• Έχει μεταπτώσεις διάθεσης
• Απάθεια
• Περιπλάνηση
• Αλλαγή στις συνήθειες του ύπνου («κάνει τη νύχτα μέρα»)
• Ευερεθιστότητα, ξεσπάσματα θυμού, άρση αναστολών
• Ψευδαισθήσεις (αίσθηση ότι κάποιος θέλει να τον κλέψει)

Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης

Παρόλο που η νόσος δεν είναι αναστρέψιμη ούτε μπορεί να αποτραπεί, η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να βοηθήσει τόσο τον ίδιο τον ασθενή όσο και την οικογένειά του να:

• Ενημερωθεί καλύτερα για την ασθένεια και την εξέλιξή της
• Οργανώσει τη ζωή του από εδώ και πέρα
• Ωφεληθεί από τη θεραπεία που θα λάβει (όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα)
• Αναπτύξει καλύτερη σχέση με το γιατρό, τους συγγενείς του ή το φροντιστή υγείας
• Οργανώσει όλα τα νομικά, διαδικαστικά ή άλλα προσωπικά θέματα που μπορεί να έχει

Για να γίνει σωστή διάγνωση και διαφοροποίηση από άλλες νόσους με σύμπτωμα την απώλεια μνήμης, ο γιατρός μπορεί να προχωρήσει στις παρακάτω εξετάσεις.

Κλινική και νευρολογική εξέταση

Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει μια φυσική κλινική εξέταση στο ιατρείο του και θα ελέγξει τις νευρολογικές λειτουργίες, δηλαδή θα τσεκάρει τα αντανακλαστικά σου, τους μύες και τη δύναμή σου, την ικανότητά σου να σηκώνεσαι από την καρέκλα και να περπατάς, την αίσθηση όρασης και ακοής, την ισορροπία σου και το συγχρονισμό των κινήσεών σου.

Εργαστηριακές εξετάσεις

Ο αιματολογικός έλεγχος θα βοηθήσει το γιατρό σου να αποκλείσει το ενδεχόμενο η απώλεια μνήμης και η σύγχυση να οφείλονται σε θυρεοειδοπάθεια ή σε κάποια έλλειψη βιταμίνης.

Στις εξετάσεις πρέπει να συμπεριληφθεί η ορολογική εξέταση VDRL και η ανοσολογική anti-HIV.

Νευροψυχολογικός έλεγχος

Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει ένα σύντομο τεστ νοητικής κατάστασης για να εκτιμήσει τη μνήμη και άλλες ικανότητες σκέψης. Υπάρχουν τεστ διάγνωσης που ανιχνεύουν επιπλέον πληροφορίες και λεπτομέρειες που αναφέρονται στη νοητική σου λειτουργία σε σχέση με άλλα άτομα της ίδιας ηλικίας ή μορφωτικού επιπέδου.

Απεικονιστικές εξετάσεις

Η απεικόνιση του εγκεφάλου βοηθά στη διάγνωση όλων των μη φυσιολογικών εικόνων του εγκεφάλου που σχετίζονται και με άλλες παθήσεις όπως το εγκεφαλικό, τραύματα ή όγκος εγκεφάλου, όλες στενά συνδεδεμένες με κάποια αλλαγή στη γνωσιακή κατάσταση του ασθενή.

Στις απεικονιστικές εξετάσεις συμπεριλαμβάνονται:

Μαγνητική τομογραφία: Στη μαγνητική τομογραφία (MRI) με τη χρήση ραδιοκυμάτων παράγονται λεπτομερείς εικόνες του εγκεφάλου. Με αυτή τη μέθοδο γίνεται διαφορική διάγνωση από άλλες παθήσεις, αλλά και διαπιστώνεται πόσο έχει προχωρήσει η βλάβη που έχει υποστεί ο εγκέφαλος.

Αξονική τομογραφία: Η αξονική τομογραφία (CT) παράγει τμηματικές εικόνες του εγκεφάλου. Χρησιμοποιείται για να αποκλείσει το ενδεχόμενο όγκου, εγκεφαλικού ή τραυματισμού στο κεφάλι.

Ποζιτρονική τομογραφία (PET): Σε αυτή την εξέταση, ο γιατρός εγχέει στη φλέβα ραδιοφάρμακο και ελέγχεται η δραστηριότητα σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου. Αυτό δείχνει ποια σημεία δεν λειτουργούν σωστά.

SPECT απεικόνιση: Εξέταση με τη χρήση ραδιονουκλιδίων. Γίνεται με τη βοήθεια περιστρεφόμενης κάμερας, η οποία καταγράφει δεδομένα από διάφορες θέσεις. Είναι μία τεχνική που προσφέρει διείσδυση σε βάθος.

Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα: Σε αυτή την εξέταση καταγράφεται η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου.

Εξετάσεις εγκεφαλονωτιαίου υγρού: Σε κάποιες περιπτώσεις όπως σε ραγδαία επιδεινούμενη άνοια ή ξεκίνημα άνοιας, πρέπει να πραγματοποιηθεί μία εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού. Το υγρό αυτό εξετάζεται για να ελεγχθούν οι βιοδείκτες που δείχνουν την πιθανότητα να νοσήσει το άτομο από Αλτσχάιμερ.

Αντιμετώπιση στο σπίτι

Θα βοηθήσει πολύ τον ασθενή αν οι συνθήκες ζωής του προσαρμοστούν στις ανάγκες του. Συνιστάται να τροποποιηθούν οι καθημερινές του ασχολίες, ώστε να μην είναι ιδιαιτέρως απαιτητικές και επιβαρυντικές για τη μνήμη του.

Αν είσαι σε αρχικό στάδιο Αλτσχάιμερ μπορείς να βοηθήσεις και μόνος σου τον εαυτό σου μέσα από μικρές καθημερινές αλλαγές:

• Άφησε πάντα σε ένα συγκεκριμένο σημείο τα κλειδιά, το πορτοφόλι, το κινητό ή άλλα σημαντικά προσωπικά αντικείμενα, ώστε να είναι πιο εύκολο να θυμηθείς πού είναι.
• Τακτοποίησε τις πληρωμές σου με αυτόματο τρόπο (π.χ. πάγια εντολή κτλ)
• Πάρε πάντα μαζί σου ένα κινητό με εντοπισμό θέσης, ώστε αν χαθείς να μπορέσουν να σε εντοπίσουν οι οικείοι σου.
• Αποθήκευσε στο κινητό σου τα τηλέφωνα των αγαπημένων σου, ώστε να μπορέσεις εύκολα να τους καλέσεις αν χρειαστεί.
• Κανόνιζε τα ραντεβού σου πάντα την ίδια μέρα και ώρα.
• Χρησιμοποίησε ατζέντα για να καταγράφεις τις καθημερινές σου υποχρεώσεις.
• Αφαίρεσε τα περιττά έπιπλα από το σπίτι, ώστε να δημιουργήσεις κενούς χώρους.
• Τοποθέτησε σταθερές χειρολαβές στις σκάλες και στο μπάνιο.
• Μη φοράς παπούτσια ή παντόφλες που δεν είναι σταθερά.
• Βάλε φωτογραφίες με τα αγαπημένα σου πρόσωπα μέσα στο σπίτι.
• Αφαίρεσε τους πολλούς καθρέφτες από το σπίτι. Οι ασθενείς συχνά μπορεί να μπερδευτούν ή να τρομάξουν βλέποντας το είδωλό τους.

Η Αιμιλία Ζήκα Ψυχίατρος λέει:

“Η άνοια είναι μία πάθηση που εξελίσσεται - όσο μένει χωρίς θεραπεία τόσο ταχύτερη θα είναι η επιδείνωση της κλινικής εικόνας και η έκπτωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.”

Ειδική προετοιμασία για την εξέταση

Επειδή η διάρκεια της επίσκεψης είναι περιορισμένη, καλό θα ήταν να είσαι προετοιμασμένος πριν από το ραντεβού για αυτά που θέλεις να ρωτήσεις το γιατρό σου. Συνήθως ο ασθενής πηγαίνει στο ιατρείο με κάποιον συγγενή του, γιατί δεν είναι σε θέση να το κάνει μόνος του. Αυτό που μπορείς να κάνεις είναι:

• Ενημερώσου για τις εργαστηριακές ή απεικονιστικές εξετάσεις που θα χρειαστεί να φέρεις μαζί σου κατά την εξέταση.
• Κατάγραψε όλα τα συμπτώματα. Ο γιατρός θα ζητήσει να μάθει λεπτομέρειες για το τι σου προκαλεί ανησυχία, πότε υπάρχουν κενά μνήμης και άλλα. Γράψε μια λίστα με όλα όσα δυσκολεύεσαι να θυμηθείς.
• Πάρε μαζί σου στο ραντεβού με το γιατρό και έναν οικείο σου. Ο γιατρός θα χρειαστεί να μιλήσει και μαζί του για τις λεπτομέρειες των δυσκολιών που έχεις. Επιπλέον, ο συγγενής ή φίλος σου θα μπορεί να θυμηθεί περισσότερες λεπτομέρειες από την επίσκεψη και όσα σου είπε ο γιατρός.
• Πάρε μαζί σου όλες τις εξετάσεις, το βιβλιάριο και οτιδήποτε αφορά στο ατομικό ιατρικό ιστορικό σου. Είναι σημαντικό ο γιατρός να γνωρίζει αν λαμβάνεις κάποια αγωγή για σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακή νόσο, προηγούμενο εγκεφαλικό επεισόδιο ή άλλες παθολογικές καταστάσεις.
• Φτιάξε μία λίστα με τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνεις. Αν τυχόν λαμβάνεις και κάποιο συμπλήρωμα διατροφής, θα πρέπει να το συμπεριλάβεις κι αυτό. Μην ξεχάσεις να γράψεις και τη δοσολογία του κάθε φαρμάκου.

Αν είσαι συγγενής ή φίλος ατόμου που πάσχει από Αλτσχάιμερ και τον συνοδεύεις στο ραντεβού με το γιατρό θα πρέπει να είσαι προετοιμασμένος να απαντήσεις στις παρακάτω ερωτήσεις:

• Πότε παρατήρησες για πρώτη φορά κενά μνήμης στο συγγενή σου;
• Επιδεινώνονται σταδιακά ή κάποιες φορές δείχνει σημάδια βελτίωσης;
• Έχει σταματήσει να κάνει τις καθημερινές του ασχολίες και υποχρεώσεις;
• Είναι πιο αγχωμένος/η ή ανήσυχος/η σε σχέση με πριν;
• Αντιδρά διαφορετικά σε καταστάσεις ή γεγονότα;
• Καταναλώνει αλκοόλ; Πόση ποσότητα και σε τι συχνότητα;
• Λαμβάνει κάποια φαρμακευτική αγωγή ή συμπλήρωμα διατροφής;
• Πώς είναι η διάθεσή του/της;
• Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό Αλτσχάιμερ ή άλλης μορφής άνοιας;

Συμβουλές για άτομα που φροντίζουν ηλικιωμένους με Αλτσχάιμερ

Το να φροντίζεις ένα άτομο με Αλτσχάιμερ είναι απαιτητικό τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Είναι φυσιολογικό να νιώθεις συχνά θυμό, ενοχές, άγχος και απογοήτευση, ακόμη και κοινωνική απομόνωση. Μπορεί ακόμη και να επηρεαστεί η συνολική κατάσταση της υγείας σου. Ωστόσο, αν δώσεις την απαραίτητη προσοχή στις ανάγκες σου θα μπορέσεις να εξασφαλίσεις τη δύναμη που χρειάζεσαι και παράλληλα, να είσαι το στήριγμα που χρειάζεται το άτομο που έχει Αλτσχάιμερ.

Αν φροντίζεις άτομο με τη νόσο πρέπει να:

• Μάθεις όσα περισσότερα μπορείς για την ασθένεια
• Κάνεις ένα μικρό διάλειμμα κάθε μέρα
• Μιλήσεις με φίλους ή συγγενείς όποτε νιώθεις ότι τους χρειάζεσαι
• Μιλάς συχνά με τον θεράποντα γιατρό του ασθενή
• Περνάς χρόνο με τους φίλους σου
• Εξετάζεσαι τακτικά σε γιατρό, μην αμελείς το Check up σου και κάνε γυμναστική
• Απευθυνθείς σε ψυχολόγο ή ψυχίατρο
• Φροντίζεις γενικά τον εαυτό σου – μόνον έτσι θα μπορέσεις να σηκώσεις το βάρος της φροντίδας ενός άλλου ανθρώπου