Εθισμός στο διαδίκτυο
Συμπτώματα εθισμού στα video games και στα social media
Written by Child psychologist Διαμάντη Άκη on 15 June 2021
Reviewed by Ioanna Vlassi from our scientific team
Τι είναι ο εθισμός στο διαδίκτυο
Ο εθισμός στο διαδίκτυο παρατηρείται ολοένα και συχνότερα τα τελευταία χρόνια. Είναι μάλιστα γεγονός ότι το ηλικιακό όριο των παιδιών που κάνουν κατάχρηση της ενασχόλησής τους με το διαδίκτυο μικραίνει όλο και περισσότερο. Η πιο συχνή μορφή εξάρτησης από το διαδίκτυο για τα παιδιά, τους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες είναι ο εθισμός στα video games. Αρκετά συχνή είναι και η ενασχόληση των νέων, εφήβων και νεαρών ενηλίκων με τα social media.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ο εθισμός στα video games αφορά κατά συντριπτική πλειοψηφία τα αγόρια και τους άνδρες, ενώ ο εθισμός στα social media αφορά κυρίως κορίτσια και γυναίκες.
Εθισμός στα video games
Ο εθισμός στα video games αποτελεί μια πολύ συχνή διαταραχή που παρουσιάζεται ολοένα και περισσότερο σε παιδιά, νέους αλλά και ακόμα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, οπότε και η οικονομική κρίση έχει καταστήσει συχνά τα φαινόμενα “επιστροφής στο πατρικό σπίτι” για οικονομικούς λόγους. Μάλιστα, τον Ιούνιο του 2018 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συμπεριέλαβε τον εθισμό στα video games στις ψυχικές διαταραχές- gaming disorder ICD-11. Αναμένεται, ωστόσο, η επίσημη αναγνώριση των κριτηρίων DSM για τη διάγνωση της νόσου αυτής.
Ο εθισμός στα video games χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη ενασχόληση με το παιχνίδι, αυξανόμενη προτεραιότητα στο παιχνίδι εις βάρος άλλων δραστηριοτήτων σε σημείο τέτοιο που να κυριαρχεί στα καθημερινά ενδιαφέροντα του ατόμου και διαρκώς επιδεινούμενη ως προς το χρόνο που αφιερώνεται ενασχόληση παρά τις δυσμενείς συνέπειες που έχει επιφέρει.
Στην Ελλάδα το πρόβλημα έχει αρκετά μεγάλη έκταση, καθώς είμαστε η 2η χώρα στην Ευρώπη μετά τη Βρετανία που είμαστε πιο εθισμένοι στο διαδίκτυο. Μάλιστα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, η εμμονή με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και πιο συγκεκριμένα με το Fortnite ευθύνεται σε ποσοστό 72, 1% για την πτώση της σχολικής επίδοσης στους εφήβους.
Συμπτώματα εθισμού στα video games
Τα συμπτώματα του εθισμού είναι η απόσπαση από την παραγωγικότητα, η παρακώλυση των διαπροσωπικών σχέσεων και της κοινωνικής ζωής, η μανιακή επένδυση στην τεχνολογία, η αδιαφορία προς οποιασδήποτε μορφής άλλη ψυχαγωγία. Πιο συγκεκριμένα στα παιδιά, παρατηρείται ασυνέπεια στις σχολικές υποχρεώσεις, ακόμη και συχνή απουσία από το σχολείο ώστε να μην απομακρύνεται το παιδί από τη συσκευή που περιέχει video games.
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ή την περίοδο των διακοπών, αν το παιδί μείνει μακριά από την ηλεκτρονική συσκευή του παρουσιάζει αποδιοργάνωση, δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για άλλη δραστηριότητα, ενώ μπορεί ακόμη και να είναι επιθετικό και θυμωμένο, να έχει αρνητισμό σε οτιδήποτε του προτείνουν οι γονείς του να κάνει, καθώς και να είναι απείθαρχο. Σε ορισμένες πιο έντονες περιπτώσεις ένα άτομο μπορεί να απομονωθεί τόσο πολύ κοινωνικά και να αποτραβηχτεί από όλα, που μπορεί ακόμη και να παραμελήσει την προσωπική του υγιεινή ή ακόμη και τη σίτισή του.
“Όταν το παιδί έχει εθιστεί δεν μπορεί να απομακρυνθεί από τις συσκευές που του δίνουν πρόσβαση στις ηλεκτρονικές του δραστηριότητες. Αγνοεί κάθε οικογενειακή συνύπαρξη και καθίσταται ασυνεπές στις υποχρεώσεις του.”
Διάγνωση εθισμού στα video games
Η διάγνωση τίθεται όταν πια το άτομο έχει αρχίσει να παρουσιάζει μεγάλη αλλαγή στην παραγωγικότητα και τη συμπεριφορά του απέναντι στις επαγγελματικές, σχολικές, οικογενειακές, κοινωνικές και προσωπικές του υποχρεώσεις. Αυτό πρέπει να συμβαίνει για ένα διάστημα τουλάχιστον ενός έτους. Τα βασικά χαρακτηριστικά που οδηγούν στη διάγνωση είναι:
Μειωμένος αυτοέλεγχος ως προς το παιχνίδι
Ο αυτοέλεγχος σχετίζεται με την αδυναμία ελέγχου στο πόσο συχνά, πότε, πόση ώρα παίζει και σε κινήσεις όπως αν μπορεί να διακόψει το παιχνίδι, τι νόημα έχει για τον παίκτη και τι ένταση νιώθει την ώρα του παιχνιδιού. Δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο ενασχόλησης με video games. Ο αυτοέλεγχος έχει να κάνει με αν το άτομο έχει μέτρο στη χρήση του, αν χάνει την αίσθηση του χρόνου, αν προβαίνει σε ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού (φωνές, οργή, θυμός, απογοήτευση).
Το παιχνίδι γίνεται η βασική προτεραιότητα στη ζωή του ατόμου
Η ενασχόληση με τα video games είναι η κυρίαρχη δραστηριότητα του ατόμου, συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του. Ένα άτομο εξαρτημένο δεν έχει τη διάθεση να μιλήσει για άλλα θέματα, δεν παρουσιάζει σημείο επαφής με τους γονείς του, αν βρεθεί μακριά από το αγαπημένο του παιχνίδι θα πιέζει τους γονείς να επιστρέψει εκεί και θα παρουσιάζει άγχος. Παραιτείται από κάθε άλλη δραστηριότητα και χόμπι, από εξόδους που δεν συμπεριλαμβάνουν επαφή με το διαδίκτυο. Παρόλες τις αρνητικές συνέπειες των πράξεών του, δεν είναι πρόθυμο να σταματήσει το παιχνίδι για κανένα λόγο.
Πότε πρέπει να αναζητήσεις βοήθεια
Ο εθισμός στο διαδίκτυο και τα video games είναι ο πρώτος και ίσως ο μοναδικός εθισμός που μπορεί να γίνει άμεσα αντιληπτός από τους γονείς, αφού γίνεται μέσα στο ίδιο το σπίτι και δεν πρέπει να υποτιμηθεί.
Όταν παρατηρηθεί αλλοίωση της συμπεριφοράς του παιδιού, όταν πια η κοινωνική έκπτωση δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην καθημερινότητα και τις υποχρεώσεις του, τότε σίγουρα πρέπει οι γονείς να απευθυνθούν σε έναν ειδικό για να αναζητήσουν βοήθεια. Αν παρατηρηθεί παραμέληση των δραστηριοτήτων του παράλληλα με τη φροντίδα της προσωπικής υγιεινής, τότε ίσως το πρόβλημα έχει ήδη γίνει αρκετά σοβαρό. Ο ειδικός θα σε βοηθήσει να βρεις τον τρόπο να βοηθήσεις το παιδί να απεξαρτηθεί, ενώ παράλληλα μπορεί να χορηγηθεί συμπληρωματικά και θεραπεία.
Θεραπεία και αντιμετώπιση εθισμού στο διαδίκτυο
Συνήθως η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει διαγνωστική συνέντευξη, οικογενειακή θεραπεία, συμβουλευτική υποστήριξη και ατομική ή και ομαδική ψυχοθεραπεία και σε κάποιες περιπτώσεις όπου κρίνεται απαραίτητο μπορεί να χορηγηθεί και φαρμακευτική αγωγή (συνήθως αντικαταθλιπτική). Η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και μοναδική και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Συνοδές παθήσεις
To gaming μπορεί να λειτουργεί ως απόρροια μιας παθολογίας ή να δρα ταυτόχρονα με αυτήν.
- Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να αποτελεί μια καταθλιπτική καταφυγή. Δηλαδή, εμφανίζεται σε ένα καταθλιπτικό άτομο, το οποίο στρέφεται προς το gaming χρησιμοποιώντας το ως αποκούμπι για να αντλήσει ικανοποίηση και χαρά. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε στα παιδιά είτε στους ενήλικες. Στα παιδιά η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλώνεται ως έντονη και διαρκής γκρίνια ή ακόμη και όταν βαριούνται συνεχώς. Μέσα από το gaming ένα παιδί βρίσκει την απόλαυση που του λείπει και το βοηθά να νιώσει ευχαρίστηση.
- Σε άλλες περιπτώσεις το gaming μπορεί να αποτελεί απόρροια ψυχαναγκαστικής λειτουργίας. Δηλαδή μπορεί να εμφανιστεί ως εκδήλωση ψυχαναγκασμού σε άτομα που είναι επιρρεπή σε αυτόν. Έτσι, σε αυτή την περίπτωση το παιδί επιλέγει να στραφεί προς την υπερβολική ενασχόληση με τα video games επειδή νιώθει ότι “δεν μπορεί να κάνει αλλιώς”.
Εθισμός στα social media
Η ενασχόληση με τα social media αποτελεί την προέκταση του εαυτού ενός ατόμου. Εκφράζει την τάση ενός ατόμου να θέλει να παρατηρεί και κυρίως να τον παρατηρούν. Αποτελεί σημείο των καιρών μας και δεν είναι μια παθολογική κατάσταση όταν γίνεται σε φυσιολογικά όρια και χωρίς επιπτώσεις. Παθολογική γίνεται η σχέση ενός ατόμου με τα social media όταν αποκόπτονται οι κοινωνικές επαφές και η συμμετοχή στην παρέα, όταν τα μέσα αυτά καλύπτουν πλήρως την ανάγκη του για κοινωνικοποίηση.
Σε κάθε ηλικιακή ομάδα η ενασχόληση με τα social media καλύπτει ένα διαφορετικό κομμάτι της ψυχικής λειτουργίας τους, των αναγκών τους και έτσι, έχει διαφορετικό αποτέλεσμα στην επίπτωση που έχει στη ζωή του ατόμου. Στους εφήβους καλύπτει ένα κομμάτι της συνύπαρξης, προσφέρει τη δυνατότητα να συνδεθούν μεταξύ τους, αποτελεί μια νέα μορφή κοινωνικοποίησης. Αντιθέτως, για τους ενήλικες τα social media αποτελούν ένα σημείο έντασης, μια μορφή αποκοπής από το εξωτερικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι ενώ τα παιδιά τα συνδέει μεταξύ τους και ενισχύει την κοινωνικοποίησή τους, για τους ενήλικες δεν συμβαίνει το ίδιο, καθώς ένας ενήλικας επιλέγει τη συχνή ενασχόληση με τα social media και όχι την κοινωνική επαφή περισσότερο για να παρατηρήσει τους άλλους και για να τον παρατηρούν και όχι για να επικοινωνήσει και να συνδεθεί μαζί τους.
Average cost and price range
Average service cost
From
doctors
Price range for all areas
Συμπτώματα εθισμού στα social media
Τα συμπτώματα εθισμού σχετίζονται με το πόσο επηρεάζεται η παραγωγικότητα και η καθημερινή ζωή του ανθρώπου που ασχολείται με τα social media. Το άτομο που παρουσιάζει εθισμό δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για οτιδήποτε άλλο, δεν επιθυμεί να αποκοπεί από τη συσκευή του και όταν το κάνει θέλει διακαώς να ξανασυνδεθεί για να είναι και πάλι σε επαφή. Νιώθει αποδιοργάνωση και δεν επιθυμεί να αναπτύξει καμία άλλη δραστηριότητα. Επίσης, επιδιώκει την αποδοχή και δείχνει να είναι απόλυτα εξαρτημένος από αυτή.
Διάγνωση και θεραπεία εθισμού στα social media
Η διάγνωση και η θεραπεία των εθισμών είναι σχεδόν η ίδια στις περισσότερες περιπτώσεις. Διαφέρει ίσως από άτομο σε άτομο η προσέγγιση που επιλέγεται από τον ειδικό, καθώς λαμβάνονται υπ’ όψιν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθενός, καθώς και η ένταση του εθισμού αλλά και το κατά πόσο αυτός έχει επηρεάσει την καθημερινότητα και τη λειτουργικότητα του ατόμου. Η ατομική ή/και ομαδική ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματικές μέθοδοι, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται καταθλιπτική βάση μπορεί να χρειαστεί η χορήγηση αντικαταθλιπτικής αγωγής, ώστε να καταπολεμηθεί η αιτία.
Πρόληψη των εθισμών
Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι μια περίπλοκη υπόθεση. Το σημαντικό είναι να υπάρξει πρόληψη, ώστε να μη χρειαστεί να φτάσει εκεί ένα παιδί. Και αυτό καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο, καθώς όλες οι κοινωνικές τάσεις μας δείχνουν το δρόμο να είμαστε εξαρτημένοι τόσο από το διαδίκτυο όσο και από τις ηλεκτρονικές μας συσκευές. Η ίδια η κοινωνία, ο τρόπος που όλα λειτουργούν μας ωθεί στην πολύωρη ενασχόληση με το διαδίκτυο ακόμη και για δραστηριότητες που πριν από λίγους μήνες δεν απαιτούσαν τη χρήση του διαδικτύου για να πραγματοποιηθούν.
Δύο είναι οι βασικοί κανόνες που πρέπει να εφαρμοστούν για έγκαιρη πρόληψη: ο προγραμματισμός και ο έλεγχος.
Ο προγραμματισμός θα βοηθήσει το παιδί να αντιληφθεί ότι πρέπει να βάζει ένα όριο στη χρήση του διαδικτύου, καθώς θα ξέρει ότι έχει στη διάθεσή του μόνο συγκεκριμένες ώρες την ημέρα για να ασχοληθεί με αυτό. Παράλληλα, θα πρέπει οι γονείς να δίνουν ερεθίσματα στο παιδί, ώστε να αποκτήσει κι άλλες δραστηριότητες. Σημαντική εδώ είναι η εκδήλωση του θαυμασμού στο παιδί όταν πραγματοποιεί κάποια άλλη δραστηριότητα, ώστε να κινητοποιείται να τη συνεχίσει. Η απαγόρευση που γίνεται μέσα από τον προγραμματισμό και τα όρια που μπαίνουν έχει ως στόχο να διδάξει το παιδί να τηρεί κανόνες, να ζει με όρια και εν τέλει να μην εκτίθεται μελλοντικά με τη συμπεριφορά του.
“Αποτελεί κληρονομιά για τον άνθρωπο η εξωτερική απαγόρευση των γονιών να μετατρέπεται σε εσωτερική/προστατευτική για το παιδί.”
Ο έλεγχος θα βοηθήσει τους γονείς να γνωρίζουν τις ασχολίες και τα διαδικτυακά ενδιαφέροντα των παιδιών τους και να επέμβουν όπου κρίνουν απαραίτητο ότι αυτό πρέπει να γίνει. Επίσης, ο έλεγχος και η απαγόρευση που συχνά συνεπάγεται πρέπει να υπάρχει για να προστατεύει το παιδί από το επακόλουθο των πράξεών του.
Συχνές ερωτήσεις σε γιατρούς για τον εθισμό στο διαδίκτυο
Ο εθισμός και η εξάρτηση του παιδιού από το διαδίκτυο αποτελεί μια κρίση για την οικογένεια, η οποία καλείται να τη διαχειριστεί. Δημιουργούνται συχνά εντάσεις, αρνητικό κλίμα, φωνές, κλάματα και συναισθήματα θλίψης και θυμού. Οι γονείς, πολλές φορές και οι ίδιοι εξαρτημένοι από το διαδίκτυο- πλέον ο κόσμος μας λειτουργεί διαδικτυακά κυρίως (ηλεκτρονικές αγορές, τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, τηλεδιάσκεψη, ηλεκτρονική εξυπηρέτηση πολιτών στις δημόσιες υπηρεσίες κτλ)- καλούνται να αντιμετωπίσουν την εξάρτηση του παιδιού τους, κάτι που για αυτούς είναι πρωτόγνωρο. Αρχικά, εφαρμόζουν όρια και κανόνες στο παιδί, ώστε να μειώσουν το χρόνο ενασχόλησης, παράλληλα πρέπει να δημιουργούν ερεθίσματα για να αποκτήσει το παιδί άλλα ενδιαφέροντα, ενώ αν όλα αυτά δεν είναι αποτελεσματικά πρέπει να απευθυνθούν σε ειδικό για να αναζητήσουν συμβουλές.
Αν διαπιστωθεί από τους γονείς ότι υπάρχει έκπτωση στις δραστηριότητες και τις δεξιότητες του παιδιού, αλλοίωση στη συμπεριφορά του, αν υπάρχει ακόμη και παραμέληση των βασικών λειτουργιών και αναγκών του, τότε πρέπει να απευθυνθούν σε ειδικό για να αναζητήσουν βοήθεια.
Τα κριτήρια για να θεωρηθεί κάποιος εξαρτημένος από το διαδίκτυο είναι 3: η απομάκρυνση από την παραγωγικότητα, η παρακώλυση των διαπροσωπικών σχέσεων και της κοινωνικής ζωής και η μανιακή επένδυση στην τεχνολογία. Πιο συγκεκριμένα στα παιδιά, ο εθισμός μπορεί να παρατηρηθεί και με εκδήλωση ασυνέπειας στις σχολικές υποχρεώσεις, ακόμη και με συχνές απουσίες για να ασχοληθεί με το αντικείμενο της εξάρτησής του. Τα άτομα που είναι εθισμένα δεν μπορούν να βρουν κανένα άλλο είδος ψυχαγωγίας και διασκέδασης, εκτός από αυτό.
Your experience can be very helpful to others
Join doctoranytime for free by clicking here.
Try again later
