Μπορεί να προκληθεί ψυχολογικό τραύμα στο παιδί από λεκτική επιθετικότητα;

Είναι πολύ σημαντικό που το αναγνωρίζετε και το ψάχνετε. Όχι, λίγες στιγμές έντασης δεν δημιουργούν από μόνες τους τραύμα. Το τραύμα γεννιέται όταν δεν υπάρχει επανόρθωση. Κι εσείς ήδη δείχνετε φροντίδα, ζητάτε συγγνώμη, αναρωτιέστε. Το παιδί σας εκφράζει μια ανάγκη για προσοχή και σύνδεση. Κι αυτό το «εκτός εαυτού» είναι ουσιαστικά μια φωνή που λέει: δεν αντέχω άλλο μόνη. Δεν είστε κακή μαμά. Είστε μια μαμά που εξαντλείται. Είστε κουρασμένη, κι αυτό είναι απολύτως ανθρώπινο. Δεν σημαίνει πως δεν είστε καλή μαμά. Αν όμως νιώθετε ότι χάνετε τον εαυτό σας, ίσως είναι ώρα να φροντίσετε κι εσάς. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να γίνει ένας δικός... σας ασφαλής χώρος, για να μοιράζεστε όσα σας βαραίνουν, να δουλεύετε τις ενοχές και να βρίσκετε ξανά δύναμη και ανάσα. Δεν χρειάζεται να τα σηκώνετε όλα μόνη σας. Read more

Καλησπέρα σας και ευχαριστώ που μοιραστήκατε κάτι τόσο προσωπικό και ευαίσθητο. Είναι απόλυτα κατανοητό το πώς νιώθετε. Η φροντίδα ενός μωρού και ενός παιδιού πέντε ετών ταυτόχρονα, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες χωρίς την υποστήριξη του σχολείου, είναι μία εξαιρετικά απαιτητική συνθήκη, και η ψυχική και σωματική σας κόπωση είναι φυσικό να επηρεάζει την υπομονή και την αντίδρασή σας.

Το γεγονός ότι αναγνωρίζετε τη συμπεριφορά σας, νιώθετε τύψεις και αναζητάτε τρόπους να επανορθώσετε, είναι ένα πολύ σημαντικό και ελπιδοφόρο στοιχείο. Δείχνει συναισθηματική ενσυναίσθηση και βαθιά αγάπη προς το παιδί σας. Δεν είναι η «τέλεια&...#187; συμπεριφορά αυτή που καθορίζει τη σχέση σας με το παιδί, αλλά η ικανότητά σας να ζητάτε συγγνώμη, να διορθώνετε και να επανασυνδέεστε μαζί του.

Όσον αφορά το αν μπορεί να έχει δημιουργηθεί ψυχολογικό τραύμα: ένα μεμονωμένο ή σποραδικό ξέσπασμα, το οποίο ακολουθείται από ειλικρινή συγγνώμη, τρυφερότητα και συνέπεια, δεν είναι από μόνο του ικανό να προκαλέσει βαθύ τραύμα. Τα παιδιά είναι αρκετά ανθεκτικά, ιδιαίτερα όταν βλέπουν τον γονέα να παραδέχεται το λάθος του και να το διορθώνει. Εκείνο που μπορεί να γίνει δύσκολο είναι όταν τέτοιες καταστάσεις επαναλαμβάνονται συχνά, χωρίς εξήγηση, χωρίς αποκατάσταση ή χωρίς αλλαγή.

Μπορείτε να διορθώσετε αυτό που έχει συμβεί. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης χτίζεται μέσα από τη συνέπεια, την ανοιχτή επικοινωνία και τη συναισθηματική διαθεσιμότητα. Μπορείτε, για παράδειγμα, να του μιλήσετε σε μια ήρεμη στιγμή, όχι για να τον «διδάξετε», αλλά για να του πείτε πώς νιώθατε, ότι δεν φταίει εκείνος, ότι είναι πολύτιμος για εσάς, και πως κι εσείς κάνετε λάθη αλλά προσπαθείτε να γίνεστε καλύτερη. Με απλά λόγια, ανάλογα με την ηλικία του.

Τα παιδιά συχνά αντιδρούν με «παλινδρόμηση» σε σημαντικές αλλαγές στο σπίτι, όπως ο ερχομός ενός μωρού και δοκιμάζουν τα όριά σας για να σιγουρευτούν πως είναι ακόμη ασφαλή και αγαπητά. Αντί να το ερμηνεύσετε ως αχαριστία ή «τεμπελιά», δοκιμάστε να δείτε τη συμπεριφορά του ως τρόπο έκφρασης ανασφάλειας, σύγχυσης ή ανάγκης για προσοχή. Αν νιώσει ότι υπάρχει χώρος για να είναι παιδί χωρίς να χρειάζεται να «ανταγωνίζεται» το μωρό ή να γίνεται "μεγάλος", ίσως ηρεμήσει σιγά-σιγά.

Αν δείτε ότι οι εντάσεις επαναλαμβάνονται και νιώθετε ότι χάνετε τον έλεγχο συχνά, ίσως θα ήταν χρήσιμο να ζητήσετε υποστήριξη από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, όχι γιατί «κάνατε κάτι κακό», αλλά γιατί αξίζετε να νιώθετε υποστήριξη, δύναμη και ηρεμία, ώστε να μπορείτε να την προσφέρετε και στο παιδί σας.

Μην είστε σκληρή με τον εαυτό σας. Δεν υπάρχουν «τέλειοι» γονείς, υπάρχουν αληθινοί, διαθέσιμοι και πρόθυμοι να μάθουν μέσα από τα λάθη τους. Κι εσείς δείχνετε ήδη ότι είστε ένας τέτοιος γονέας. Read more

Γεια σας! Η φροντίδα ενός νηπίου κι ενός μωρού δεν είναι εύκολη και είναι λογικό να συναντάτε δυσκολίες. Όταν έρχεται ένα νέο μέλος στην οικογένεια, είναι φυσιολογικό να αλλάζουν οι ισορροπίες και συχνά μπορεί να παρατηρήσουμε στο μεγαλύτερο παιδί μια παλινδρόμηση σε συμπεριφορές μικρότερης ηλικίας. Χρειάζεται κάποιος χρόνος προσαρμογής για όλη την οικογένεια. Κανένας γονιός δεν είναι τέλειος, τα λάθη είναι ανθρώπινα και φυσικά μπορούν να διορθωθούν. Η συμβουλευτική γονέων θα μπορούσε να σας φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη. Προσπαθήστε να δείτε τι μπορεί να κρύβεται πίσω από τις συμπεριφορές του παιδιού σας (ποια συναισθήματα και ανάγκες προσπαθεί να... σας επικοινωνήσει) και τι είναι αυτό που σας δυσκολεύει; Μη διστάσετε να αναζητήσετε υποστήριξη από το περιβάλλον σας όποτε το χρειάζεστε. Read more

Σε ευχαριστώ που μοιράζεσαι τόσο ανοιχτά την εμπειρία σου. Η γονεϊκότητα, ειδικά όταν υπάρχουν δύο μικρά παιδιά και η καθημερινότητα είναι απαιτητική, μπορεί να γίνει πραγματικά εξαντλητική – σωματικά, ψυχικά, συναισθηματικά. Το γεγονός ότι προβληματίζεσαι, παρατηρείς τη συμπεριφορά σου, ζητάς συγγνώμη και αναρωτιέσαι για τη σχέση σας, δείχνει πόσο βαθιά σε νοιάζει το παιδί σου και πόσο θέλεις να σταθείς δίπλα του με φροντίδα.
Αυτό που συμβαίνει δεν είναι μόνο «δυσκολία του παιδιού» ή «δυσκολία του γονιού», αλλά κάτι που εκφράζεται μέσα στη μεταξύ σας σχέση, μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο — π.χ. η κόπωση, η απώλεια ρουτίνας..., η συνεχής επαφή χωρίς διαλείμματα, οι νέες ισορροπίες με το μωρό στο σπίτι. Όλα αυτά επηρεάζουν τη δυναμική και βγάζουν στην επιφάνεια συμπεριφορές που μοιάζουν "πίσω βήματα", αλλά μπορεί να είναι απλώς σήματα ανασφάλειας, ζήλειας ή ανάγκης για επανασύνδεση.
Το ότι ο γιος σου ζητάει συνεχώς συγγνώμη ή λέει «κατά λάθος», ίσως δείχνει ότι προσπαθεί να καταλάβει πώς να σταθεί μέσα σε αυτό το νέο οικογενειακό σκηνικό – και να κρατήσει τη σχέση μαζί σου "καλή". Δεν είναι σημάδι αδιαφορίας ή «αταξίας», αλλά ανάγκη για σύνδεση και επιβεβαίωση ότι εξακολουθεί να έχει μια θέση κοντά σου.
Όσο για τα λόγια που σου «ξεφεύγουν», δεν σε ορίζουν – αλλά σε βοηθούν να δεις πότε νιώθεις πως δεν αντέχεις άλλο. Είναι ανθρώπινο να φτάνει κανείς στα όριά του, ιδιαίτερα όταν φροντίζει δύο μικρά παιδιά χωρίς ανάσα. Το ότι έχεις τύψεις και ζητάς συγγνώμη είναι σημαντικό, αλλά ακόμα πιο θεραπευτικό είναι το "μετά": οι στιγμές που ξαναχτίζετε μαζί την επαφή σας, με λόγια, αγκαλιές, παιχνίδι, ή ακόμα και με μια απλή φράση του τύπου "Καμιά φορά όταν κουράζομαι, μιλάω άσχημα. Δεν φταις εσύ. Εσύ είσαι το παιδάκι μου και σε αγαπώ".
Δεν είναι η μία ή οι δύο δύσκολες στιγμές που καθορίζουν αν θα δημιουργηθεί τραύμα — είναι η συνολική εμπειρία ασφάλειας που χτίζεται μέρα με τη μέρα, ακόμα και με λάθη. Τα παιδιά έχουν ανθεκτικότητα, φτάνει να βλέπουν ότι ο γονιός παραμένει κοντά τους, διαθέσιμος και πρόθυμος να επανορθώσει.
Μια πρακτική συμβουλή: Αν μπορείς, φρόντισε να έχεις μικρά «διαλείμματα αποσυμπίεσης» μέσα στη μέρα – έστω και 5 λεπτά μόνη σου, ή με κάποια μικρή βοήθεια από περιβάλλον/σύντροφο, ώστε να μη φτάνεις στα άκρα. Και αν νιώσεις ότι χρειάζεσαι στήριξη παραπάνω, δεν είναι ένδειξη αποτυχίας – είναι ένδειξη αγάπης για σένα και τα παιδιά σου.
Η σχέση σου με το παιδί μπορεί όχι απλώς να διορθωθεί, αλλά να γίνει βαθύτερη και πιο δυνατή, όταν υπάρχει αλήθεια, φροντίδα και διάθεση για σύνδεση. Και αυτά τα έχεις ήδη δείξει. Read more

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας (4–6 ετών) βρίσκονται σε μία πολύ ευαίσθητη φάση της ανάπτυξης της ταυτότητάς τους. Σε αυτό το στάδιο, οι λέξεις που ακούν από τον γονιό τους λειτουργούν σαν καθρέφτης του ποιοι είναι. Δεν έχουν ακόμη τη γνωστική ικανότητα να σκέφτονται “Η μαμά ήταν κουρασμένη και εκνευρισμένη, δεν το εννοούσε”, αλλά μάλλον σκέφτονται:

«Είμαι κακό παιδί»
«Είμαι βρωμιάρης, τεμπέλης»
«Η μαμά δεν με θέλει, τη στενοχωρώ»

Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε φορά που ξεφεύγουμε του δημιουργούμε τραύμα. Το τραύμα δημιουργείται όταν:
• Η προσβολή ή η απόρριψη είναι επαναλαμβανόμενη
... • Δεν υπάρχει αναγνώριση και αποκατάσταση μετά
• Το παιδί ζει σε ατμόσφαιρα φόβου και αστάθειας
• Δεν υπάρχουν αρκετές στιγμές σύνδεσης, ζεστασιάς, αποδοχής που να εξισορροπούν τις δύσκολες

Τι του δείχνουν οι λέξεις όπως «βρωμιάρης», «τεμπέλης»;
• Ότι ο ίδιος είναι το πρόβλημα, όχι η πράξη του.
• Ότι η αξία του εξαρτάται από τη συμπεριφορά του.
• Ότι η αγάπη σας μπορεί να χάνεται αν κάνει λάθος.

Αλλά ταυτόχρονα, όταν ακούει τη συγγνώμη σας, όταν βλέπει τα δάκρυα και τις αγκαλιές, καταλαβαίνει ότι είστε άνθρωπος και προσπαθείτε. Και αυτό είναι βαθιά θεραπευτικό. Είναι σαν να λέτε:

«Η μαμά πληγώνει μερικές φορές, αλλά έχει το θάρρος να το βλέπει και να το αλλάζει. Η μαμά με αγαπάει ακόμη κι όταν θυμώνει. Δεν φταίω εγώ για τον θυμό της».
Μπορεί να διορθωθεί;

Ναι. Με ειλικρίνεια, σταθερότητα, τρυφερότητα και συνέπεια, η σχέση σας όχι μόνο μπορεί να επουλωθεί, αλλά να δυναμώσει.

Η επανόρθωση είναι ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της σχέσης. Και γίνεται με:
1. Λόγια μετάνοιας χωρίς να ζητάτε από το παιδί να σας παρηγορήσει:
«Σου μίλησα πολύ άσχημα. Δεν έφταιγες εσύ. Το λάθος ήταν δικό μου.»
2. Προσπάθεια να ενισχύσετε την εικόνα του για τον εαυτό του:
«Είσαι τόσο έξυπνος και γενναίος. Μου αρέσει να είμαι κοντά σου.»
3. Δημιουργία ασφαλών στιγμών επανασύνδεσης, π.χ. να λέτε κάθε βράδυ:
«Αν σήμερα ένιωσες ότι σε στενοχώρησα, θέλω να το θυμάσαι: η μαμά σε αγαπάει πιο πολύ απ’ όλα και μαθαίνει κάθε μέρα να γίνεται πιο καλή μαμά.»
4. Να μιλάτε για τα συναισθήματα του παιδιού:
«Μήπως σήμερα τρόμαξες όταν φώναξα; Ήταν λάθος μου. Θέλω να σε ακούω και να σου μιλάω με αγάπη.»

Πώς θα φροντίσετε κι εσάς:

Το να έχετε ένα μωρό και ένα πεντάχρονο χωρίς σχολείο είναι απίστευτα δύσκολο και εξουθενωτικό. Δεν υπάρχει γονιός που να μη χάνει την ψυχραιμία του.

Σκεφτείτε αν μπορείτε:
• Να βρείτε λίγο χρόνο για σας, ακόμη κι αν είναι 10 λεπτά μόνη στο δωμάτιο με ήσυχη μουσική.
• Να φροντίσετε τη σωματική κόπωση (ύπνος, φαγητό).
• Να ζητήσετε υποστήριξη από κοντινά πρόσωπα ή από ψυχολόγο.

Συμπέρασμα

Η απάντηση είναι: όχι, δεν έχετε καταδικάσει τη σχέση με το παιδί σας. Δεν είναι αργά. Το παιδί σας δεν έχει ανάγκη μια τέλεια μαμά, αλλά μια αληθινή μαμά που επιστρέφει κάθε φορά με αγάπη.

Η επανόρθωση, η σταθερότητα και η φροντίδα χτίζουν ξανά την εμπιστοσύνη. Read more