Αίτια και θεραπεία ναρκισσιστικής διαταραχής: Ψυχολόγος ή ψυχίατρος;

Καλημέρα σας, αρχικά θα προσπαθήσω να απαντήσω στην τελευταία σας ερώτηση και στη συνέχεια στην πρώτη.

Η διαφορά μεταξύ ψυχολόγου και ψυχίατρου είναι ότι ο ψυχίατρος είναι γιατρός και χορηγεί φαρμακευτική αγωγή με στόχο την αντιμετώπιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων ψυχοπαθολογίας, όπως τα συμπτώματα της κατάθλιψης, των διαταραχών άγχους, της σχιζοφρένειας, της ψύχωσης, της διπολικής διαταραχής, και άλλων.

Ο ψυχολόγος είναι κοινωνικός επιστήμονας που μελετά το νου, τη συμπεριφορά, και τις εγκεφαλικές λειτουργίες που τα υποστηρίζουν.

Κανένας από τους δύο δεν είναι απαραίτητο να εργάζεται σαν ψυχοθεραπευτής.

Ψ...υχοθεραπευτής είναι ένας ψυχολόγος ή ένας ψυχίατρος που έχει εκπαιδευτεί σε μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση και την οποία έχει (ιδανικά) εξασκήσει για τουλάχιστον δύο χρόνια υπό την εποπτεία ενός εμπειρότερου ψυχοθεραπευτή. Στόχος της ψυχοθεραπείας δεν είναι μόνο η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, αλλά και η εκμάθηση νέων δεξιοτήτων με στόχο όχι μόνο την πρόληψη και την αποφυγή υποτροπών, αλλά και την ανακάλυψη και αξιοποίηση των δυνατοτήτων που έχει ένα άτομο για να ανθίσει στη ζωή του.

Για μια διαταραχή προσωπικότητας, στην οποία δεν υπάρχουν συμπτώματα κάποιας άλλης ψυχοπαθολογίας, δε χορηγείται φαρμακευτική αγωγή. Επομένως δεν έχει σημασία αν θα είναι ψυχολόγος ή ψυχίατρος, αλλά έχει σημασία να είναι εκπαιδευμένος ψυχοθεραπευτής σε μια έγκυρη προσέγγιση.

Τι είναι ο ναρκισσισμός και πότε γίνεται διαταραχή;

Όλοι μας λίγο ή πολύ έχουμε ένα ναρκισσισμό μέσα μας. Για κάποιους μπορεί να εκφράζεται περισσότερο σε ένα πεδίο της ζωής (π.χ. στο επαγγελματικό), ενώ για κάποιους άλλους μπορεί να εκφράζεται σε περισσότερα πεδία. Ένας εύκολος τρόπος να το καταλάβουμε είναι να φανταστούμε ότι ο εαυτός μας έχει μια ιδιοσυγκρασία και μια ντουλάπα γεμάτη από διάφορα σετ ρούχων τα οποία λέγονται προσωπικότητες.

Το κάθε σετ έχει το δικό του στυλ και την αντίστοιχη χρηστικότητα. Ο ναρκισσισμός είναι ένα από αυτά τα στυλ. Κάθε στυλ ένδυσης, συνήθως, είναι κατάλληλο για συγκεκριμένους χώρους και χρόνους. Η επιλογή των ρούχων και των συνδυασμών που θα κάνει ο εαυτός μας γίνεται με βάση την ιδιοσυγκρασία μας, και το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε.

Για παράδειγμα, δύο πανομοιότυποι δίδυμοι, παρόλο που μεγαλώνουν στο ίδιο περιβάλλον και εκτίθενται στις ίδιες συνθήκες, θα έχουν διαφορετικό στυλ προσωπικότητας, διότι έχουν διαφορετική ιδιοσυγκρασία.

Η διαφορά ανάμεσα στο ναρκισσιστικό στυλ και τη ναρκισσιστική διαταραχή είναι ότι στη διαταραχή, ο εαυτός μας φοράει συνεχώς το ίδιο σετ ρούχων. Αυτό δημιουργεί πρόβλημα στις σχέσεις μας με τους άλλους επειδή δε μας επιτρέπει να κινηθούμε με τον κατάλληλο τρόπο, στον κατάλληλο χώρο, για τον κατάλληλο χρόνο.

Φανταστείτε κάθε φορά που κανονίζουμε με τους άλλους να πάμε να μαζέψουμε ελιές, εμείς να εμφανιζόμαστε φορώντας ένα πανάκριβο κοστούμι. Επειδή είναι πολύ ακριβό και ξεχωριστό θα προσέχουμε να μη σκονιστεί ή λερωθεί και θα θεωρούμε ότι οι άλλοι που φοράνε τα φθηνότερα εργατικά τους ρούχα έχουν υποχρέωση να κάνουν όλη τη δουλειά που μας αναλογεί.

Που οφείλεται η ανάγκη του εαυτού μας να φοράει συνεχώς την ίδια προσωπικότητα;

Αν ο εγκέφαλος είναι ο σκελετός του νου, τότε οι πεποιθήσεις είναι το μυικό του σύστημα, και η συμπεριφορά είναι η κινησιολογία του. Τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου είναι τα πιο επιδραστικά στην ανάπτυξη των βασικών πεποιθήσεων που σχηματίζει για τον εαυτό, για τους άλλους, και για το μέλλον. Τα παιδικά μας χρόνια δε χρειάζεται να είναι τέλεια για να είμαστε ψυχικά υγιείς ως ενήλικες.

Κάθε παιδί έχει ορισμένες βασικές ανάγκες όπως:

• η ασφάλεια
• η αγάπη
• η άνευ όρων αποδοχή
• η επαφή με τους άλλους
• η αυτονομία
• η αυτοεκτίμηση
• η αυτοέκφραση
• τα ρεαλιστικά όρια

Για να καλυφθεί κάθε ανάγκη χρειάζεται να εκτεθούμε και στις κατάλληλες συνθήκες που της αντιστοιχούν. Για κάθε συνθήκη, αρμόζουν και τα κατάλληλα ρούχα που θα χρειαστεί να φορέσουμε, ώστε η συμπεριφορά μας να είναι σε θέση να κινηθεί με τον κατάλληλο τρόπο, στον κατάλληλο χώρο, για τον κατάλληλο χρόνο. Αν αυτές οι ανάγκες ικανοποιηθούν, τότε είναι πολύ πιθανό οι βασικές μας πεποιθήσεις να σχηματισθούν ομαλά, συμμετρικά, και ισορροπημένα. Ο εαυτός μας θα αισθάνεται άνετα να φοράει όλα τα ρούχα που έχει στη διάθεσή του βρίσκοντας τους συνδυασμούς που ταιριάζουν περισσότερο στην ιδιοσυγκρασία του.

Αν δεν ικανοποιηθούν αρκετά, είναι πολύ πιθανό ο εαυτός μας, με βάση την ιδιοσυγκρασία του, να συνηθίσει να φορά έναν πολύ περιορισμένο συνδυασμό ρούχων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η συμπεριφορά μας να εξασκείται σε ένα πολύ περιορισμένο είδος και εύρος κινήσεων οι οποίες κάνουν κάποιες βασικές μας πεποιθήσεις να υπερτροφήσουν και κάποιες άλλες να ατροφήσουν. Τελικά, ο εαυτός μας αισθάνεται άνετα όχι μόνο φορώντας έναν πολύ περιορισμένο συνδυασμό ρούχων, αλλά και μόνο σε ένα πολύ περιορισμένο εύρος καταστάσεων. Αυτό έχει σα συνέπεια η συμπεριφορά μας να έχει μια κινησιολογία η οποία δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις μας με τους άλλους.

Τα πρώτα χρόνια της ζωής οι γονείς είναι κυριολεκτικά ο κόσμος μας, και λειτουργούν ως πρότυπα αυτοελέγχου και αυτοκυριαρχίας. Όπως οι πειθαρχημένοι γονείς μεγαλώνουν πειθαρχημένα παιδιά, έτσι ισχύει και το αντίθετο.

Για παράδειγμα, μια αιτία είναι η αδυναμία των γονιών να επιβάλουν περιορισμούς στο παιδί. Αν στα παιδικά μας χρόνια οι γονείς μας τείνουν να είναι:

• υπερβολικά επιεικής και ανεκτικοί
• ανταμείβουν κάθε τι που κάνουμε, όσο ασήμαντο και άνευ προσπάθειας είναι
• κάθε φορά που θυμώνουμε περνάει το δικό μας
• δε μας ενθαρρύνουν να καταλάβουμε τους άλλους ή να νοιαστούμε για τα συναισθήματά τους
• δε μας διδάσκουν την αυτοπειθαρχία και τον αυτοέλεγχο
• δεν έχουμε μάθει να ελέγχουμε τις παρορμήσεις μας
• μας επιτρέπουν να εκφράζουμε το θυμό μας χωρίς κανέναν περιορισμό και καμία αρνητική συνέπεια

Σε αυτές τις συνθήκες, η ανάγκη μας για ρεαλιστικά όρια δεν ικανοποιείται και είναι πολύ πιθανό να σχηματίσουμε μια αίσθηση μεγαλείου για τον εαυτό μας, πιστεύοντας ότι έχουμε ένα αυτονόητο δικαίωμα σύμφωνα με το οποίο οι άλλοι οφείλουν να μας επαινούν και να μας εξυπηρετούν. Δεν είναι η προσοχή τους αυτό που μας ενδιαφέρει, αλλά ο θαυμασμός τους για εμάς. Πως να μη φοράμε συνεχώς ένα πανάκριβο κοστούμι;

Ένας άλλος τρόπος να σχηματισθεί κάτι παρόμοιο είναι αν στα παιδικά μας χρόνια οι γονείς έχουν την τάση να μας κάνουν όλα τα χατίρια με τρόπο που μας κάνει να εξαρτόμαστε από αυτούς. Για παράδειγμα, αναλαμβάνουν αυτοί όλες τις ευθύνες που αναλογούν σε εμάς και παίρνουν όλες τις αποφάσεις για εμάς. Δημιουργούν ένα πολύ ασφαλές και προστατευτικό περιβάλλον στο οποίο ο παιδικός εαυτός μας μαθαίνει να πιστεύει ότι είναι τόσο ξεχωριστός που δε χρειάζεται να έχει καμία υποχρέωση να αναλάβει κάποια ευθύνη. Το αποτέλεσμα είναι να απαιτεί το ίδιο επίπεδο φροντίδας στην ενήλικη ζωή. Επομένως, γιατί να φορέσει κάτι άλλο εκτός από ένα πανάκριβο κοστούμι;

Ο τρίτος τρόπος είναι και ο συνηθέστερος. Σύμφωνα με αυτόν, οι γονείς τείνουν να είναι:

• συναισθηματικά ψυχροί και απόμακροι
• συνήθως μας κατακρίνουν και μας υποτιμούν
• πρέπει να κοπιάσουμε σκληρά για να νιώσουμε έστω και την παραμικρή εύνοιά τους
• η αναγνώρισή τους επιτυγχάνεται μόνο όταν καλύψουμε τις δικές τους προσδοκίες οι οποίες συνήθως αφορούν υψηλές επιδόσεις, επιτυχίες, επίτευξη στόχων, και υλικά αγαθά
• Τα προσωπικά μας ενδιαφέροντα και η έκφραση των συναισθημάτων μας τους είναι αδιάφορα
• Η αποδοχή τους δεν είναι ανευ όρων και οι όροι απαιτούν αξιοθαύμαστα επιτεύγματα

Είναι πολύ πιθανό να σχηματίσουμε αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό που κινητοποιούν τη συμπεριφορά μας να τις εξισορροπήσει αναζητώντας το θαυμασμό των άλλων μέσω σπουδαίων επιτευγμάτων και ικανοτήτων. Αυτό μπορεί να λειτουργεί θετικά στη ζωή μας φέρνοντας επαγγελματικές, κοινωνικές και προσωπικές επιτυχίες. Έχοντας όμως τόσο υψηλούς και ανελαστικούς στόχους, οτιδήποτε θεωρούμε ότι απειλεί το θαυμασμό που χρειαζόμαστε από τους άλλους, σημαίνει αποτυχία.

Χτίζουμε μια αίσθηση τελειότητας και ανωτερότητας η οποία μας επιβεβαιώνεται μέσω του θαυμασμού των άλλων. Έχουμε φτιάξει αυτόν το μηχανισμό για να εξισορροπήσουμε τη βαθύτερη αίσθηση εγκατάλειψης, στέρησης και ταπείνωσης η οποία μας είναι πολύ δυσάρεστη, θλιβερή, και ενδεχομένως τρομακτική όταν ενεργοποιείται. Ο εύλογος θυμός που νιώθουμε απέναντι σε όλα αυτά είναι η κινητήρια δύναμη με την οποία ξεπερνάμε τα βιώματα της παιδικής ηλικίας και μας δίνει το κουράγιο να διορθώσουμε την αδικία που που έχουμε υποστεί. Αν έχουμε μάθει να πιστεύουμε ότι αξίζουμε σαν άνθρωποι μόνο όταν φοράμε ένα πανάκριβο κοστούμι ή μόνο όταν ασχολούμαστε με πράγματα που απαιτούν επίσημη ενδυμασία, πως να μην έχουμε την ανάγκη να φοράμε συνεχώς ένα πανάκριβο κοστούμι;

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τόσο τις υπερτροφικές όσο και τις ατροφικές πεποιθήσεις μας. Κατά κάποιον τρόπο μπορεί να λειτουργήσει σα δοκιμαστήριο και γυμναστήριο στο οποίο υπάρχει η ασφάλεια να δοκιμάσουμε όλα τα ρούχα μας και να ανακαλύψουμε νέους συνδυασμούς που ταιριάζουν καλύτερα στην ιδιοσυγκρασία μας, με τους οποίους θα μπορέσουμε να κάνουμε νέες κινήσεις μέσα από τη συμπεριφορά μας, και συνεπώς να γυμνάσουμε με συμμετρία όλες τις μυικές ομάδες του νου, δυναμώνοντας τις ατροφικές πεποιθήσεις που ήδη έχουμε. Ο τελικός στόχος της θεραπείας είναι να αποκτήσουμε περισσότερο έλεγχο στο πως σκεπτόμαστε, στο πως νιώθουμε, και στο πως δρούμε.

Είμαι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε απορία ή διευκρίνιση. Ελπίζω να απάντησα! Read more

Γεια σας,
Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας έχει τις ρίζες της σε πρώιμα βιώματα. Συχνά συνδέεται με γονεϊκή παραμέληση ή υπερβολικό θαυμασμό, χωρίς αυθεντική συναισθηματική σύνδεση. Το άτομο αναπτύσσει έναν «ιδανικό εαυτό» για να καλύψει εσωτερικά αισθήματα κενού και ανασφάλειας.
Η θεραπεία είναι απαιτητική, αλλά όχι αδύνατη. Η ψυχοθεραπεία, βοηθά στην αναγνώριση και επεξεργασία των βαθύτερων αιτίων. Στόχος δεν είναι να "διορθώσουμε" τον νάρκισσο, αλλά να ενισχύσουμε την αυθεντική αυτοεκτίμηση και την ικανότητα για ουσιαστική σχέση με τους άλλους.
Συνήθως, αρκεί η υποστήριξη από ψυχολόγο, ειδικά αν υπάρ...χει «ζεστή» θεραπευτική σχέση. Αν όμως συνυπάρχει κατάθλιψη, άγχος ή έντονη δυσκολία στη λειτουργικότητα, τότε μπορεί να χρειαστεί και συνεργασία με ψυχίατρο για φαρμακευτική υποστήριξη. Read more

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας προκύπτει από ένα σύνθετο πλέγμα ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Η θεραπεία της εστιάζει κυρίως σε μακροχρόνια ψυχοθεραπεία που βοηθά το άτομο να αναπτύξει βαθύτερη αυτογνωσία και να καλλιεργήσει πιο λειτουργικές σχέσεις με τον εαυτό του και τους άλλους ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται και ψυχιατρική υποστήριξη. Η αξιολόγηση από ειδικό είναι σημαντική για τον σχεδιασμό της κατάλληλης παρέμβασης.

Καλησπέρα σας, κατανοώ την ανάγκη σας για μια πιο κατανοητή και προσωπική προσέγγιση στην απάντηση. Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι μια κατάσταση που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τις σχέσεις του με τους άλλους. Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή συχνά εμφανίζουν υπερβολική αίσθηση αυτοεκτίμησης, καθώς και έντονη ανάγκη για θαυμασμό από τους γύρω τους. Συνήθως, δεν αναγνωρίζουν εύκολα την ανάγκη για βοήθεια ή θεραπεία, καθώς πιστεύουν ότι οι άλλοι δεν τους κατανοούν ή ότι αυτοί είναι οι μόνοι που έχουν δίκιο.

Τα αίτια αυτής της διαταραχής είναι συνήθως πολυδιάστατα και περιλαμβάν...ουν συνδυασμό γενετικών παραμέτρων και περιβαλλοντικών παραγόντων. Για παράδειγμα, η ανατροφή σε ένα περιβάλλον που είτε υπερβολικά επιβραβεύει είτε απορρίπτει το άτομο, μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη τέτοιων χαρακτηριστικών. Η έλλειψη ενσυναίσθησης ή η δυσκολία στην αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων είναι κοινά χαρακτηριστικά για τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή.

Όσον αφορά τη θεραπεία, το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση της ανάγκης για υποστήριξη και αλλαγή. Συνήθως, η ψυχοθεραπεία είναι η κύρια μορφή θεραπείας για την αντιμετώπιση αυτής της διαταραχής. Μία μέθοδος που χρησιμοποιείται συχνά είναι η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία, η οποία εστιάζει στο να βοηθήσει το άτομο να αναγνωρίσει και να αμφισβητήσει τις αρνητικές σκέψεις και τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές του, ενώ παράλληλα προάγει τη συναισθηματική επίγνωση και την ενσυναίσθηση.

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η ψυχολογική θεραπεία απαιτεί χρόνο και δέσμευση. Το άτομο χρειάζεται να είναι πρόθυμο να εξετάσει και να επαναξιολογήσει τις αντιλήψεις του για τον εαυτό του και τις σχέσεις του με τους άλλους, κάτι που μπορεί να είναι δύσκολο, καθώς η διαταραχή συνήθως συνοδεύεται από υπεροψία και ανάγκη για επιβεβαίωση.

Εάν το άτομο βιώνει έντονα συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης, μπορεί να χρειαστεί και ψυχιατρική υποστήριξη. Ένας ψυχίατρος μπορεί να βοηθήσει με φαρμακευτική αγωγή, εάν αυτό κρίνεται απαραίτητο, αλλά η βασική θεραπεία παραμένει η ψυχολογική υποστήριξη.

Η πορεία προς τη βελτίωση είναι μια διαδικασία που απαιτεί υπομονή και κατανόηση, και ο ρόλος της ψυχολογικής θεραπείας είναι να βοηθήσει το άτομο να αναπτύξει υγιείς στρατηγικές διαχείρισης των σχέσεων και της αυτοεκτίμησης. Ο στόχος είναι να βελτιωθεί η ικανότητα του ατόμου να κατανοεί και να συνδέεται με τους άλλους με πιο αυθεντικό και λειτουργικό τρόπο. Read more

Η ναρκισσιστική διαταραξή προσωπικότητας είναι μια σύνθετη κατάσταση, και συχνά μεγάλη δυσκολία στην αναγνώριση του προβλήματος από τον ίδιο τον άνθρωπο που τη βιώνει. Τα αίτια δεν είναι πλήρως καθορισμένα, όμως η σύγχρονη ψυχολογική θεωρία υποστηρίζει ότι πιθανώς προέρχεται από έναν συνδυασμό γενετικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως: για παράδειγμα συναισθηματική παραμέληση ή αντίθετα υπερβολικός θαυμασμός και έλλειψη ορίων στην παιδική ηλικία ή οροβληματική σχέση με γονείς ή φροντιστές, που είτε ενισχύουν υπερβολικά την αυτοεικόνα του παιδιού είτε την υπονομεύουν συνεχώς.
Η θεραπεία της ναρκισσιστικής διαταραχής είναι... αρκετά απαιτητική, καθώς ο ίδιος ο πάσχων δύσκολα αναγνωρίζει το πρόβλημα και ζητά βοήθεια. Ωστόσο, όταν το άτομο αποφασίσει να εργαστεί ψυχοθεραπευτικά, η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική, κοιτάξτε για ψυζοδυναμική/ψυχαναλητική, θεραπεία σχημάτων ή CBT. Συνήθως, η θεραπεία της ναρκισσιστικής διαταραχής είναι δουλειά ψυχοθεραπευτή (είτε ψυχολόγου είτε ψυχιάτρου με τέτοια εκπαίδευση). Ο ψυχίατρος είναι απαραίτητος εφόσον συνυπάρχουν επιπλέον προβλήματα, όπως κατάθλιψη ή άγχος, που ίσως απαιτούν φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, το βασικότερο μέρος της θεραπείας είναι η ψυχοθεραπεία. Όμως, σε περίπτωση που το άτομο βρίσκεται σε περίοδο που παρατηρείται έκπτωση στην λειτουργικότητα, εμφανίζει έντονες κρίσεις θυμού, κατάθλιψη, αυτοκτονικές σκέψεις ή έντονη επιθετικότητα, τότε μια αξιολόγηση από ψυχίατρο για πιθανή φαρμακευτική υποστήριξη είναι απαραίτητη. Read more