Bulimia - anorexia nervosa
Συμπτώματα και αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών
Written by Psychologist Ειρήνη Τσιτσιπά on 04 September 2025
Reviewed by Ioanna Vlassi from our scientific team
Τι είναι η βουλιμία και η νευρική ανορεξία
Η Νευρική Ανορεξία και η Νευρική Βουλιμία είναι ψυχικές διαταραχές που ανήκουν στην ευρύτερη ομάδα των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής και είναι οι πιο συχνές από αυτές.
Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι μια ομάδα ψυχικών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από επίμονες διαταραχές στη σχέση ενός ατόμου με το φαγητό και μπορεί να οδηγήσουν, ανάλογα την περίπτωση είτε σε περιορισμό τροφής είτε σε υπερβολική κατανάλωση ή σε αποβολή τροφής (εμετός, χρήση καθαρτικών κ.ά.). Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, δεν επηρεάζουν μόνο τη σωματική υγεία των ασθενών, αλλά και την ψυχοκοινωνική τους λειτουργία.
Ακου το podcast
Νευρική ανορεξία
Τα άτομα με νευρική ανορεξία περιορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την τροφή που λαμβάνουν, κάτι που οδηγεί σε σημαντική απώλεια βάρους (το βάρος τους είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό που ορίζεται σχετικά με την ηλικία και το φύλο) και βιώνουν έντονο φόβο και ανησυχία μην παχύνουν. Αυτός ο φόβος, δεν μειώνεται με την απώλεια κιλών, αλλά αντίθετα παραμένει ή και αυξάνεται ακόμη και μετά από σημαντική μείωση βάρους. Επίσης, έχουν εξαιρετικά διαστρεβλωμένη εικόνα για το μέγεθος του σώματός τους, καθώς τείνουν να αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως παχύ, ακόμη και όταν είναι αποστεωμένοι.
Άλλα άτομα με νευρική ανορεξία, ωστόσο, μπορεί να συνειδητοποιούν ότι είναι αδύνατοι αλλά εξακολουθούν να ανησυχούν ότι ορισμένα μέρη του σώματος, ιδιαίτερα η κοιλιά, οι γλουτοί και οι μηροί, είναι «πολύ παχιά». Συχνά τα άτομα με νευρική ανορεξία, μετρούν ή κοιτούν στον καθρέφτη με εμμονικό τρόπο σημεία του σώματός τους με σκοπό να ελέγχουν τις περιοχές που θεωρούν ότι είναι «χοντρές». Η αυτοεκτίμηση των ατόμων με νευρική ανορεξία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις αντιλήψεις τους για το σχήμα και το βάρος του σώματός τους.
Υπάρχει ο περιοριστικός τύπος της ανορεξίας όπου η απώλεια βάρους πραγματοποιείται με δίαιτα και υπερβολική άσκηση και ο υπερφαγικός/καθαρτικός τύπος όπου το άτομο μπορεί να κάνει επεισόδια υπερφαγίας και έπειτα να προκαλέσει εμετό ή να χρησιμοποιήσει διουρητικά, καθαρτικά ή κλύσμα. Ωστόσο, κάποια άτομα με υπερφαγικό/καθαρτικό τύπο νευρικής ανορεξίας, μπορεί να μην κάνουν επεισόδια υπερφαγίας αλλά να χρησιμοποιούν μόνο καθαρτικά.
Συχνά τα άτομα με ανορεξία δεν αναγνωρίζουν τις σοβαρές ιατρικές επιπτώσεις της υποσιτισμένης κατάστασής τους.
Ο υποσιτισμός και οι συμπεριφορές κάθαρσης (εμετός, καθαρτικά) μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικές και δυνητικά απειλητικές για τη ζωή ιατρικές καταστάσεις (αμηνόρροια, ανωμαλίες ζωτικών σημείων, απώλεια οστικής πυκνότητας, διαταραχές στο καρδιαγγειακό και γαστρεντερικό σύστημα, διαταραχές στο αναπνευστικό σύστημα κ.ά.).
Επίσης, φαίνεται πως η νευρική ανορεξία είναι η ψυχιατρική ασθένεια με την υψηλότερη θνησιμότητα και συνδέεται στενά μεταξύ άλλων με διαταραχές της διάθεσης, άγχος, κοινωνική απόσυρση, ευερεθιστότητα, αϋπνία, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, διαταραχές προσωπικότητας κ.ά.
Θεραπεία και αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας
Η θεραπεία της νευρικής ανορεξίας είναι συνδυαστική ως προς τις μεθόδους, αλλά και τους ειδικούς που συμμετέχουν και μπορεί να στοχεύει, μεταξύ άλλων στη σταδιακή επανασίτιση και αποκατάσταση του σωματικού βάρους, στην αντιμετώπιση του φόβου για την αύξηση βάρους και τη βελτίωση της σχέσης με το φαγητό και την εικόνα του σώματος.
Η συνεργασία με διαιτολόγο, παθολόγο, ψυχολόγο, ψυχίατρο (ή όποιον άλλον ειδικό χρειάζεται, ανάλογα την περίπτωση) κρίνεται απαραίτητη για να λάβει το άτομο την ολοκληρωμένη και εξατομικευμένη φροντίδα που χρειάζεται.
Η Γνωστική - Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία φαίνεται να είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας, καθώς βοηθά τους ασθενείς να αναγνωρίσουν και να αλλάξουν τις δυσλειτουργικές σκέψεις και συμπεριφορές που σχετίζονται με το φαγητό, το βάρος και την εικόνα σώματος. Η οικογενειακή ψυχοθεραπεία, επίσης, φαίνεται να είναι αποτελεσματική.
Όταν τα συμπτώματα είναι αρκετά σοβαρά και υπάρχουν ιατρικές επιπλοκές κρίνεται απαραίτητη η νοσηλεία, καθώς μπορεί να χρειαστεί η σταθεροποίηση της σωματικής κατάστασης των ασθενών και ταυτόχρονα η αντιμετώπιση της ψυχιατρικής συμπτωματολογίας που μπορεί να θέσει τη ζωή τους σε κίνδυνο.
Βουλιμία
Η Νευρογενής Βουλιμία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας και από επαναλαμβανόμενες ακατάλληλες αντισταθμιστικές συμπεριφορές για την αποφυγή της αύξησης του σωματικού βάρους (πρόκληση εμετού, χρήση καθαρτικών, διουρητικών, κλύσματος).
Ένα «επεισόδιο υπερφαγίας» ορίζεται ως η υπερβολική κατανάλωση τροφής σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. 2 ώρες). Η ποσότητα της τροφής είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θα έτρωγαν άλλα άτομα σε μια παρόμοια περίοδο υπό παρόμοιες συνθήκες. Επίσης, χαρακτηρίζεται από μια αίσθηση απώλειας ελέγχου στο φαγητό, δηλαδή το άτομο που κάνει ένα τέτοιο επεισόδιο, δυσκολεύεται να σταματήσει να τρώει. Υπάρχουν περιπτώσεις που τα επεισόδια υπερφαγίας προγραμματίζονται (π.χ. μετά τη δουλειά).
Τα άτομα με νευρική βουλιμία συνήθως ντρέπονται για τα διατροφικά τους προβλήματα και μπορεί να μην μιλούν για αυτά. Τα επεισόδια υπερφαγίας συνήθως γίνονται κρυφά και πολλές φορές συνεχίζονται μέχρι το άτομο να νιώσει δυσφορία, ακόμη και πόνο.
Ο εμετός είναι η πιο συνηθισμένη αντισταθμιστική συμπεριφορά. Με τον εμετό, τα άτομα με νευρική βουλιμία ανακουφίζονται από τη σωματική δυσφορία και μειώνουν τον φόβο τους για την αύξηση βάρους. Μερικές φορές, ωστόσο, μπορεί να αποτελέσει και αυτοσκοπό. Επίσης, είναι συχνό οι ασθενείς με νευρική βουλιμία, στην προσπάθεια τους να μην πάρουν βάρος να μην τρώνε τίποτα για μία ή περισσότερες ημέρες ή να ασκούνται σε υπερβολικό βαθμό.
Τα άτομα με νευρική βουλιμία συνήθως έχουν έντονη δυσαρέσκεια για το σώμα τους και έντονο φόβο ότι θα παχύνουν. Τείνουν να υπερεκτιμούν το πλάτος του σώματός τους και το αντιλαμβάνονται παχύτερο από ό,τι είναι αντικειμενικά. Υπερεκτιμούν το μέγεθος συγκεκριμένων τμημάτων, όπως η μέση, η κοιλιά, οι γοφοί και οι μηροί και παραπάνω παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της διαταραχής.
Οι ασθενείς με νευρική βουλιμία κινδυνεύουν να αναπτύξουν ιατρικές επιπλοκές που επηρεάζουν όλα τα συστήματα του σώματος (στοματική υγεία, προβλήματα στον αυχένα, ανισορροπία ηλεκτρολυτών, γαστρεντερικά προβλήματα, οίδημα κ.ά.). Αυτή η νόσος, συνδέεται επίσης και με συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους, με χρήση ουσιών και με διαταραχές προσωπικότητας.
Θεραπεία και αντιμετώπιση βουλιμίας
Όπως και με την αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας, η θεραπεία της νευρικής βουλιμίας είναι συνδυαστική ως προς τις μεθόδους, αλλά και τους ειδικούς που συμμετέχουν.
Η συνεργασία με διαιτολόγο, παθολόγο, ψυχολόγο, ψυχίατρο (ή όποιον άλλον ειδικό χρειάζεται, ανάλογα την περίπτωση) κρίνεται απαραίτητη για να λάβει το άτομο την ολοκληρωμένη και εξατομικευμένη φροντίδα που χρειάζεται.
Η Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της νευρικής βουλιμίας και επίσης, έχει αποδειχθεί πως τα αποτελέσματά της παραμένουν μακροπρόθεσμα. Εστιάζει σε ζητήματα όπως η υπερβολική ενασχόληση με το σώμα, το βάρος και το φαγητό, καθώς και σε ψυχολογικούς παράγοντες όπως η τελειομανία, η διχοτομική σκέψη και η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Επιπλέον, στοχεύει στις συμπεριφορικές πτυχές της νευρικής βουλιμίας, (στις διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες, στα επεισόδια υπερφαγίας, στις πρακτικές κάθαρσης κ.ά.).
Κόστος
Το κόστος για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση της βουλιμίας και της νευρικής ανορεξίας εξαρτάται από τον ειδικό ή την ομάδα ειδικών που θα απευθυνθείς. Στο τελικό κόστος θα πρέπει να συμπεριληφθούν και τυχόν εργαστηριακές εξετάσεις, καθώς και το κόστος της φαρμακευτικής αγωγής που ενδεχομένως να χορηγηθεί κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Average cost and price range
Average service cost
From
doctors
Price range for all areas
Πρόληψη διατροφικών διαταραχών
Η πρόληψη των διατροφικών διαταραχών απαιτεί την κινητοποίηση τόσο του ίδιου του ατόμου και του συγγενικού περιβάλλοντος όσο και των κοινωνικών συστημάτων, όπως τα σχολεία, το κοινωνικό περιβάλλον και οι επαγγελματίες υγείας.
Η εκπαίδευση των νέων σχετικά με τη φυσιολογική αλλαγή του σώματος, με τα υγιή πρότυπα και με τη διαφορετικότητα που υπάρχει στα σώματα, μπορεί να συνδράμει σε μια θετικότερη στάση απέναντι στην εικόνα σώματος και αυτό με τη σειρά του να συμβάλει στην πρόληψη των διαταραχών πρόσληψης τροφής.
Επίσης, γνωρίζοντας πως η συχνή χρήση των social media οδηγεί σε μεγαλύτερη δυσαρέσκεια με το σώμα και αυτό με τη σειρά του σχετίζεται με τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, χρειάζεται, ειδικά οι νέοι, να εκπαιδευτούν στην κατάλληλη χρήση των social και να αναπτύξουν την κριτική ικανότητα, ώστε να αντιληφθούν πως προωθούν μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς. Οι φωτογραφίες με τα τέλεια σώματα με τις τέλειες αναλογίες είναι κατά κύριο λόγο φιλτραρισμένες.
Η γενικότερη φροντίδα της ψυχικής υγείας ενός ατόμου είναι πολύ σημαντική για την πρόληψη των διαταραχών πρόσληψης τροφής. Είναι σημαντικό, τυχόν συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης να αντιμετωπίζονται άμεσα.
Επίσης, το οικογενειακό και συγγενικό περιβάλλον του ατόμου παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των διατροφικών διαταραχών. Τόσο το διατροφικό πρότυπο από τους γονείς όσο και η ενθάρρυνση της άσκησης για λόγους υγείας είναι υψίστης σημασίας, ώστε η υγεία και η ευεξία να είναι τρόπος ζωής.
Τα αρνητικά σχόλια για το βάρος ενός ατόμου ή την εμφάνισή του μπορούν να οδηγήσουν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση σε κακή εικόνα σώματος και σε προβλήματα που σχετίζονται με την πρόσληψη τροφής.
Το σημαντικότερο όμως όλων για την πρόληψη ή ακόμη και τη θεραπεία αν χρειαστεί, είναι η έγκαιρη παρέμβαση των ειδικών από τις πρώτες κιόλας ενδείξεις.
Συχνές ερωτήσεις για τη βουλιμία και τη νευρική ανορεξία
-
Ποια είναι τα πρώτα σημάδια/ενδείξεις ότι ένα άτομο πάσχει από βουλιμία ή/και νευρική ανορεξία;
Τα πρώτα σημάδια μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν, καθώς συνήθως ξεκινούν με μικρές αλλαγές στις συνήθειες και τη συμπεριφορά του ατόμου. Κάποια από τα πιθανά πρώτα σημάδια, μεταξύ άλλων, θα μπορούσε να είναι η ξαφνική μείωση της ποσότητας του φαγητού, η άρνηση του ατόμου να φάει με παρέα, η υπερβολική ενασχόληση με τις θερμίδες των τροφών, η αυστηρή δίαιτα, η υπερβολική ανησυχία για την εικόνα σώματος κ.ά.
-
Γίνεται κάποιος να τρώει κανονικά μπροστά σε άλλους και τελικά να έχει νευρική ανορεξία ή βουλιμία;
Δεν είναι λίγοι οι ασθενείς που τρώνε κανονικά μπροστά σε άλλους για να μην γίνουν αντιληπτοί από τον περίγυρό τους και στη συνέχεια, να προκαλούν εμετό για να απορρίψουν το φαγητό που κατανάλωσαν. Η συμπεριφορά του κάθε ασθενή είναι μοναδική και εξαρτάται από τα συναισθήματα που βιώνει και από τους φόβους του. Συνιστάται, αν υποπτεύεσαι ότι κάποιος πάσχει από διατροφική διαταραχή να ζητήσεις συμβουλή από ειδικό.
-
Υπάρχει θεραπεία για τη βουλιμία και τη νευρική ανορεξία;
Ναι, υπάρχει θεραπεία και είναι πολυπαραγοντική και ταυτόχρονη σε πολλά επίπεδα. Εφαρμόζεται συνήθως ψυχοθεραπεία, διατροφολογική υποστήριξη και παρακολούθηση από ειδικούς γιατρούς. Ψυχοθεραπευτικά η Γνωστική – Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία θεωρείται ως μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους ψυχολογικής προσέγγισης του ασθενούς.
-
Η βουλιμία και η νευρική ανορεξία επηρεάζουν μόνο τις γυναίκες;
Όχι, αφορούν και τα δύο φύλα. Όντως εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες και αυτό οφείλεται στα πρότυπα ομορφιάς που ασκούν μεγαλύτερη πίεση στη γυναίκα γενικότερα. Αλλά δεν είναι παθήσεις που εμφανίζονται μόνο σε γυναίκες.
-
Μόνο οι πολύ αδύνατοι άνθρωποι έχουν νευρική βουλιμία;
Αυτό είναι ένας μύθος. Ασθενείς με νευρική βουλιμία τυπικά έχουν κανονικό βάρος.
-
Είναι αλήθεια ότι η βουλιμία δεν είναι τόσο σοβαρή όσο η νευρική ανορεξία γιατί οι άνθρωποι συνεχίζουν να τρώνε κανονικά και άρα ο οργανισμός τους δεν στερείται;
Και οι δύο διατροφικές διαταραχές είναι εξίσου σοβαρές και επηρεάζουν συνολικά την υγεία του πάσχοντος. Η βουλιμία, μεταξύ άλλων, συνδέεται με διαταραχές στο πεπτικό και στο καρδιαγγειακό σύστημα, με ηλεκτρολυτική ανισορροπία και πολλές άλλες παθήσεις δυνητικά απειλητικές για τη ζωή.
-
Μπορεί να ξεπεράσει κανείς μόνος του τη βουλιμία και τη νευρική ανορεξία;
Η αναγνώριση του προβλήματος από το ίδιο το άτομο παίζει σημαντικό ρόλο στην πορεία της θεραπείας, ωστόσο οι ασθενείς χρειάζονται συστηματική και στοχευμένη βοήθεια. Ο διατροφολόγος, ο ειδικός ψυχικής υγείας αλλά και μια ομάδα γιατρών που θα παρακολουθούν τους δείκτες υγείας σου και σε συμβουλεύουν σε κάθε στάδιο είναι απαραίτητοι για πιο άμεσα και υγιή αποτελέσματα.
-
Τα άτομα με ανορεξία δεν έχουν όρεξη να φάνε;
Στα αρχικά στάδια της νόσου, τα άτομα δεν φαίνεται να χάνουν την όρεξή τους για φαγητό. Αντίθετα, επιλέγουν να περιορίσουν την τροφή που λαμβάνουν λόγω του έντονου φόβου μην παχύνουν και της εξαιρετικά διαστρεβλωμένης εικόνας σώματος.
-
Τι μπορεί να πάθει ένας άνθρωπος που έχει βουλιμία ή νευρική ανορεξία;
Οι διατροφικές διαταραχές έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία ενός ατόμου, καθώς επηρεάζουν πολλές σωματικές λειτουργίες. Μεταξύ άλλων, επηρεάζουν το καρδιαγγειακό, το γαστρεντερικό σύστημα, μπορεί να προκαλέσουν ορμονικές διαταραχές και βλάβες σε ζωτικά όργανα. Η ανισορροπία στη σίτιση, η μη κάλυψη των διατροφικών αναγκών, το εξαιρετικά χαμηλό βάρος επηρεάζουν συνολικά τον οργανισμό και μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στο θάνατο.